Το άσθμα και τα μυστικά του

Ορισμός – Γενική Επισκόπηση 

Άσθμα είναι μία κατάσταση κατά την οποία οι αεραγωγοί στενεύουν και πρήζονται παράγοντας πρόσθετα φλέγματα. Μιλώντας λίγο πιο εξειδικευμένα να αναφέρουμε ότι πρόκειται για μία φλεγμονώδη νόσο των αεραγωγών που προκαλεί περιοδικές επιθέσεις, με βήχα, χαρακτηριστικό σφύριγμα, δύσπνοια, και σφίξιμο στο στήθος.

Για ορισμένα άτομα, το άσθμα μπορεί να είναι ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα το οποίο παρεμβάλλεται με τις καθημερινές ασχολίες τους, και είναι δυνατόν να οδηγήσει σε μία κρίση άσθματος η οποία μπορεί να απειλήσει την ζωή τους.

Δυστυχώς το άσθμα δεν θεραπεύεται, αλλά τα συμπτώματα του είναι δυνατόν να βρίσκονται υπό έλεγχο.

Λόγω του ότι το άσθμα αλλάζει με τον χρόνο, είναι σημαντικό να συνεργαστείτε με τον γιατρό σας για να ανιχνεύσετε τα σημάδια και συμπτώματα και να προσαρμόσετε βέβαια την θεραπεία όπως απαιτείται στην περίπτωση σας.

Για να αντιληφθούμε το άσθμα ή την κατάσταση του άσθματος, βοηθά να γνωρίζουμε με ποιο τρόπο λειτουργούν οι αεραγωγοί.

Οι αεραγωγοί λοιπόν, είναι σωλήνες που μεταφέρουν αέρα εντός και εκτός των πνευμόνων.

Τα άτομα που υποφέρουν από άσθμα παρουσιάζουν φλεγμονή σε αυτούς τους αεραγωγούς. Η φλεγμονή προκαλεί στους αεραγωγούς ένα πρήξιμο και τους κάνει πολύ ευαίσθητους.

Οι αεραγωγοί τείνουν να αντιδρούν δυνατά σε ορισμένες εισπνεόμενες ουσίες.

Η αντίδραση των αεραγωγών προκαλεί το σφίξιμο των μυών που βρίσκονται γύρω τους.

Το γεγονός αυτό στενεύει τους αεραγωγούς, αναγκάζοντας έτσι μικρότερη ποσότητα αέρα να εισέρχεται στους πνεύμονες.

Το πρήξιμο μπορεί επίσης να χειροτερεύσει, καθιστώντας τους αεραγωγούς ακόμη πιο στενούς. Τα κύτταρα των αεραγωγών παράγουν περισσότερο φλέγμα από το κανονικό.

Η αλυσιδωτή αντίδραση που περιγράψαμε παραπάνω μπορεί να προκαλέσει τα συμπτώματα του άσθματος.

Ποιος μπορεί να προσβληθεί από άσθμα;

Τυπικά, αναπτύσσεται κατά την διάρκεια της παιδικής ηλικίας, αλλά μπορεί να σας προσβάλλει σε οιαδήποτε ηλικία.

Άτομα που έχουν αλλεργίες ή έναν γονέα ή στενό συγγενή με άσθμα είναι πολύ πιο πιθανό να προσβληθούν από άσθμα. Θα δούμε παρακάτω στους Παράγοντες Κινδύνου πότε υπάρχει πιθανότητα προσβολής εκτός της κληρονομικότητας και συγγενικών παραγόντων.

Ένα χαρακτηριστικό είναι ότι περισσότερα αγόρια υποφέρουν από άσθμα από ότι κορίτσια, ωστόσο η ασθένεια είναι πιο κοινή στις γυναίκες παρά στους άνδρες.

Διάγνωση

Ένα τεστ πνευμόνων που ονομάζεται σπιρομετρία, μετρά την ποσότητα του αέρα που εισπνέετε και εκπνέετε. Τα αποτελέσματα θα βοηθήσουν τον γιατρό σας να αποφασίσει κατά πόσον έχετε άσθμα και πόσο σοβαρό είναι.

Μπορεί επίσης να προτείνει ένα τεστ αλλεργίας για να προσδιορίσει ορισμένες από τις αιτίες που το προκαλούν.

Αντιμετώπιση του άσθματος

Από την στιγμή που θα γίνει η διάγνωση ότι πάσχετε από άσθμα, ο γιατρός σας θα σας συστήσει φαρμακευτική αγωγή (η οποία περιλαμβάνει τους εισπνευστήρες άσθματος και χάπια), καθώς επίσης και μία σειρά αλλαγών στον τρόπο ζωής σας ώστε να αποτρέψετε τις κρίσεις του άσθματος. Για παράδειγμα, οι μακρόχρονοι αντι-φλεγμονώδεις εισπνευστήρες είναι συχνά αναγκαίοι για να θεραπεύσουν την φλεγμονή που συνδέεται με το άσθμα. Αυτοί οι εισπνευστήρες παραδίδουν στους πνεύμονες μικρές δόσεις στεροειδών, με ελάχιστες παρενέργειες εάν χρησιμοποιηθούν σωστά. Ο εισπνευστήρας ταχείας δράσης ή βρογχοδιασταλτικός εισπνευστήρας λειτουργεί άμεσα για την διάνοιξη των αεραγωγών κατά την διάρκεια μίας κρίσης.

Βεβαιωθείτε ότι πάντοτε ο γιατρός σας επιδεικνύει την σωστή χρήση του εισπνευστήρα.

Κατάταξη του άσθματος

Για να κατατάξουμε την σοβαρότητα του άσθματος σας, ο γιατρός σας εξετάζει τις απαντήσεις σας σε ερωτήσεις σχετικά με τα συμπτώματα (όπως πόσο συχνά έχετε κρίσεις άσθματος και πόσο άσχημες είναι αυτές), από κοινού με τα αποτελέσματα του ή των τεστ/ς που έχετε κάνει.

Ο προσδιορισμός της σοβαρότητας του άσθματος βοηθά τον γιατρό σας να επιλέξει την καταλληλότερη θεραπεία για την περίπτωση σας.

Είναι γεγονός πως η σοβαρότητα του άσθματος αλλάζει με τον χρόνο, απαιτώντας προσαρμογές της αγωγής που ακολουθείτε.

Το άσθμα κατατάσσεται σε τέσσερις γενικές κατηγορίες:

Είναι το κάπνισμα αιτία ανάπτυξης του άσθματος;

Αρκετές μελέτες υποστηρίζουν ότι έφηβοι και ενήλικες που καπνίζουν έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να προσβληθούν από άσθμα.

Επίσης υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις ότι ο δευτερεύων καπνός (αναφέρεται και πιο κάτω, είναι ο καπνός που εισπνέουμε από την δραστηριότητα κάποιου άλλου) παίζει ρόλο επίσης.

Τα παιδιά που βρίσκονται γύρω από άτομα που καπνίζουν έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να προσβληθούν από άσθμα σε νεαρή ηλικία.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα του άσθματος είναι δυνατόν να διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Μπορεί να έχετε μη συχνές κρίσεις, να έχετε συμπτώματα μόνο μερικές στιγμές – όπως για παράδειγμα όταν ασκείστε – ή να έχετε συμπτώματα συνέχεια.

Τα σημάδια και συμπτώματα του άσθματος περιλαμβάνουν:

• Δύσπνοια
• Σφίξιμο στο στήθος ή πόνο
• Πρόβλημα στον ύπνο λόγω της δύσπνοιας, του βήχα ή του φυσήματος
• Ένα φύσημα ή ήχο σαν σφύριγμα όταν εκπνέετε (το φύσημα είναι πολύ κοινό σημάδι άσθματος στα παιδιά)
• Κρίσεις βήχα ή σφυρίγματος που χειροτερεύουν από έναν ιό του αναπνευστικού, όπως κρύωμα ή γρίπη

Τα σημάδια ότι το άσθμα σας πιθανόν περιέρχεται σε χειρότερη κατάσταση περιλαμβάνουν:

• Αυξημένη δύσπνοια
• Πιο συχνή χρήση του εισπνευστήρα γρήγορης ανακούφισης
• Μεγαλύτερη συχνότητα των συμπτωμάτων που αναφέραμε παραπάνω

Για ορισμένα άτομα, τα σημάδια και συμπτώματα του άσθματος φουντώνουν σε ορισμένες καταστάσεις όπως:

• Άσθμα προκαλούμενο από άσκηση, το οποίο μπορεί να είναι χειρότερο όταν ο αέρας είναι υγρός και κρύος

• Επαγγελματικό άσθμα, το οποίο ενεργοποιείται από ερεθισμούς στον χώρο εργασίας, όπως οι χημικές αναθυμιάσεις, τα αέρια, η σκόνη, κλπ.

• Άσθμα προκαλούμενο από αλλεργία, ενεργοποιούμενο από αερομεταφερόμενες ουσίες, όπως γύρη, σπόρια μούχλας, απόβλητα κατσαρίδων, ή σωματίδια δέρματος και αποξηραμένο σάλιο κατοικιδίων ζώων.

Πότε πρέπει να δείτε έναν γιατρό (σε περιπτώσεις που το άσθμα χειροτερεύει)

Οι σοβαρές κρίσεις άσθματος μπορεί να είναι απειλητικές για την ζωή σας. Συνεργαστείτε με τον γιατρό σας για να προσδιορίσετε τι πρέπει να κάνετε όταν τα συμπτώματα χειροτερεύουν και πότε χρειάζεστε επείγουσα θεραπεία.

Τα σημάδια ενός επείγοντος περιστατικού άσθματος περιλαμβάνουν:

• Ταχεία χειροτέρευση της δύσπνοιας ή του χαρακτηριστικού σφυρίγματος
• Δεν παρατηρείται καμία βελτίωση ακόμη και εάν χρησιμοποιήσετε τον εισπνευστήρα ταχείας ανακούφισης
• Δύσπνοια όταν εκτελείτε ασκήσεις ελάχιστης διάρκειας ή χρόνου.

Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας (για διάγνωση ή εξέταση ρουτίνας και προσαρμογή)

Δείτε τον γιατρό σας:

• Εάν νομίζετε ότι έχετε άσθμα. Εάν έχετε συχνό βήχα ή το χαρακτηριστικό σφύριγμα που διαρκεί για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 5 ημερών, ή οποιαδήποτε άλλα σημάδια ή συμπτώματα του άσθματος, επισκεφθείτε τον γιατρό σας. Η έγκαιρη αντιμετώπιση του άσθματος μπορεί να αποτρέψει μακροχρόνια βλάβη των πνευμόνων και βοηθά στην αποφυγή στο να μην χειροτερεύσει η κατάσταση με τον χρόνο.

• Για την παρακολούθηση του άσθματος μετά την διάγνωση του. Εάν γνωρίζετε ότι έχετε άσθμα θα πρέπει να συνεργαστείτε με τον γιατρό σας για να διατηρήσετε την κατάσταση υπό έλεγχο. Ένας καλός μακροχρόνιος έλεγχος μπορεί να σας βοηθήσει να αισθανθείτε καλύτερα ημέρα με την ημέρα και να αποτρέψει μία κρίση.

• Εάν τα συμπτώματα του άσθματος χειροτερεύουν. Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας άμεσα, εάν φαίνεται ότι η φαρμακευτική αγωγή που ακολουθείτε δεν βοηθά, ή εάν έχετε ανάγκη να χρησιμοποιείτε τον εισπνευστήρα γρήγορης ανακούφισης πιο συχνά. Μην προσπαθείτε να επιλύσετε το πρόβλημα με περισσότερα φάρμακα χωρίς πρώτα να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Η εκτεταμένη χρήση φαρμάκων μπορεί να προκαλέσει προβλήματα και να χειροτερεύσει το άσθμα.

• Για την επανεκτίμηση της θεραπείας που ακολουθείτε. Συχνά το άσθμα αλλάζει με την πάροδο του χρόνου. Πραγματοποιείτε τακτικές συναντήσεις με τον γιατρό σας για να συζητάτε τα συμπτώματα σας και για πιθανές αναπροσαρμογές της αγωγής σας.

Αιτίες

Δεν έχει διευκρινιστεί μέχρι σήμερα γιατί ορισμένα άτομα προσβάλλονται από το άσθμα και άλλα όχι, αλλά πολύ πιθανόν τούτο οφείλεται σε έναν συνδυασμό περιβαλλοντικών και γενετικών (κληρονομικών) παραγόντων.

Από τι προκαλείται (ενεργοποιείται) το άσθμα

Η έκθεση σε διάφορους ερεθισμούς και ουσίες που ενεργοποιούν αλλεργίες είναι δυνατόν να ενεργοποιήσουν συμπτώματα και σημάδια του άσθματος. Και εδώ η ενεργοποίηση του άσθματος διαφέρει από άτομο σε άτομο και μπορεί να περιλαμβάνει:

• Αερομεταφερόμενες ουσίες, όπως γύρη, ακάρεα σκόνης, σπόρους μούχλας, κ.α.
• Μολύνσεις του αναπνευστικού, όπως ένα κοινό κρυολόγημα
• Φυσική δραστηριότητα (άσκηση) (άσθμα προκαλούμενο από άσκηση)
• Κρύος αέρας
• Ατμοσφαιρικούς ρύπους και ερεθισμούς, όπως ο καπνός
• Ορισμένα φάρμακα
• Δυνατή μορφή συναισθημάτων και στρες
• Θειώδη άλατα και συντηρητικά που προστίθενται σε ορισμένα τρόφιμα
• Γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση, μία κατάσταση όπου τα οξέα του στομάχου επιστρέφουν στο λαιμό σας

Παράγοντες κινδύνου

Ένας αριθμός παραγόντων πιστεύεται ότι αυξάνει τις πιθανότητες σας για να αναπτύξετε άσθμα. Ποιοι είναι αυτοί οι παράγοντες κινδύνου, τους βλέπουμε παρακάτω:

• Η ύπαρξη συγγενούς που υποφέρει από άσθμα
• Η παρουσία μίας άλλης αλλεργικής κατάστασης
• Το να είστε υπέρβαροι
• Είστε καπνιστής/στρια
• Έκθεση σε καπνό
• Έκθεση σε αναθυμιάσεις εξάτμισης ή σε άλλες μορφές ρύπων
• Έκθεση σε χημικά της εργασίας σας, όπως χημικά που χρησιμοποιούνται στην γεωργία, κομμωτική, κατασκευές, κλπ

Επιπλοκές

Ας δούμε τώρα ποιες μπορεί να είναι οι επιπλοκές που μπορεί να παρουσιαστούν σε μία κατάσταση όπου υπάρχει ήδη το άσθμα:

• Συμπτώματα και σημάδια που παρεμβάλλονται στον ύπνο, στην εργασία, ή στο πρόγραμμα γυμναστικής που ακολουθείτε.
• Ημέρες αναρρωτικής άδειας από το σχολείο ή την εργασία σας
• Μόνιμη στένωση των βρογχικών σωλήνων (αναδιαμόρφωση αεραγωγών), που επηρεάζει την ποιότητα της αναπνοής (ευκολία/δυσκολία)
• Επισκέψεις σε νοσοκομεία για σοβαρές κρίσεις άσθματος
• Παρενέργειες από την μακρόχρονη χρήση ορισμένων φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την σταθεροποίηση του άσθματος.

Θεραπείες και φάρμακα

Η πρόληψη και ο μακροχρόνιος έλεγχος αποτελούν την βάση για να σταματήσουν οι κρίσεις του άσθματος πριν ακόμη αρχίσουν.

Η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει το πώς να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τα ερεθίσματα, λαμβάνοντας μέτρα για την αποτροπή τους και παρακολουθώντας την αναπνοή σας για να βεβαιωθείτε ότι τα φάρμακα για το καθημερινό σας άσθμα κρατούν το άσθμα υπό έλεγχο.

Τρόπος ζωής και θεραπείες στο σπίτι

Παρόλο που πολύς κόσμος με άσθμα βασίζεται μόνο στην φαρμακευτική αγωγή για να προλάβει και ανακουφίσει τα συμπτώματα, μπορείτε να κάνετε πολλά πράγματα από μόνοι/ες σας για να διατηρήσετε την υγεία σας και να ελαχιστοποιήσετε την πιθανότητα κρίσεων.

Αποφύγετε τα ερεθίσματα 

• Χρησιμοποιείστε το κλιματιστικό σας. Το κλιματιστικό μειώνει την ποσότητα αερομεταφερόμενων ουσιών καθώς και την εσωτερική υγρασία. Σε περίπτωση που δεν διαθέτετε κλιματιστικό κρατάτε τα παράθυρα κλειστά στις περιόδους παρουσίας γύρης.

• Απολυμαίνετε την διακόσμηση σας. Ελαχιστοποιείστε την σκόνη που μπορεί να υπάρχει μέσα στο σπίτι σας.

• Διατηρείστε το καλύτερο επίπεδο υγρασίας.

• Αποτρέψτε τους σπόρους μούχλας. Καθαρίστε υγρές επιφάνειες στο μπάνιο, κουζίνα, κλπ.

• Αποφύγετε την ύπαρξη κατοικιδίων με γούνα ή πούπουλα.

• Καθαρίζετε τους χώρους συχνά.

• Καλύπτετε την μύτη σας και το στόμα εάν επικρατεί κρύο έξω.

Φυσικά εκτός από τα παραπάνω θα πρέπει να προσπαθείτε να παραμένετε υγιείς, κάτι που μάλλον είναι αυτονόητο.

Προσπαθήστε να ακολουθείτε ένα κανονικό πρόγραμμα γυμναστικής. Το ότι υποφέρετε από άσθμα δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να είστε ενεργοί/ές.

Ακόμη διατηρείστε πάντοτε ένα κανονικό βάρος και αποφύγετε να γίνετε υπέρβαρος/η,  κάτι που θα επιδεινώσει την κατάσταση του άσθματος.

Εναλλακτική θεραπεία

Ορισμένες εναλλακτικές θεραπείες μπορούν να βοηθήσουν τα συμπτώματα του άσθματος.

Θα θυμάστε όμως πάντα ότι αυτές οι θεραπείες δεν αντικαθιστούν την  κανονική φαρμακευτική αγωγή που συνιστά ο γιατρός σας.

Οι εναλλακτικές αυτές θεραπείες περιλαμβάνουν τόσο ασκήσεις αναπνοής, όσο και φυσικά βότανα.

Άποψη

Το άσθμα δεν έχει θεραπεία. Ακόμη και όταν αισθάνεστε καλά έχετε την ασθένεια η οποία μπορεί να φουντώσει ανά πάσα στιγμή.

Μπορεί να είναι προκλητικό και αγχωτικό μαζί. Αλλά να κρατάτε πάντοτε στο μυαλό σας ότι δεν πρέπει ποτέ το άσθμα να γίνει ένας περιοριστικός παράγοντας στην ζωή σας.

Εν τούτοις με τις σημερινές γνώσεις και θεραπείες ο περισσότερος κόσμος που υποφέρει από άσθμα έχει την δυνατότητα να διαχειριστεί την ασθένεια. Παρουσιάζουν πολύ λίγα, εάν υπάρχουν, συμπτώματα.

Μπορούν να είναι απόλυτα φυσιολογικοί, με δραστήρια ζωή και να κοιμούνται το βράδυ χωρίς διακοπές λόγω του άσθματος.

Εάν υποφέρετε από άσθμα μπορείτε να υιοθετήσετε έναν ενεργό ρόλο στην διαχείριση της ασθένειας.

Για επιτυχή, ολοκληρωμένη και συνεχή θεραπεία δημιουργείστε έναν δυνατό σύνδεσμο με τον γιατρό σας και πιθανόν και άλλους οι οποίοι μπορούν να σας βοηθήσουν από τον χώρο της υγείας.

Δεν χρειάζεται να μαντεύετε λύσεις ή να μοιρολογάτε για την κατάσταση σας. Η δική σας πρωτοβουλία στο πώς θα διαχειριστείτε την ασθένεια αυτή θα σας κάνει να αισθανθείτε πολύ καλύτερα. Η μιζέρια δεν βοήθησε ποτέ και σε τίποτε.