Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (Chronic Fatigue Syndrome) | Πώς αντιμετωπίζεται ;

Σήμερα θα ασχοληθούμε με μια πάθηση που ονομάζεται Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης / ΣΧΚ (Chronic Fatigue Syndrome / CFS). Πρόκειται για μια διαταραχή που ως βασικό χαρακτηριστικό της έχει την τεράστια και αναίτια κούραση για μακρά χρονικά διαστήματα. Είναι ένα χρόνιο νόσημα το οποίο λειτουργεί “συσσωρευτικά” – θα λέγαμε – και έχει ως αποτέλεσμα ένα αίσθημα εξουθένωσης, κόπωσης, εξάντλησης και αδικαιολόγητης καταπόνησης του σώματος.

Τα συμπτώματα – αν και είναι εμφανή για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα (γι’αυτό μιλάμε άλλωστε και για χρόνιο νόσημα) – τείνουν να περνούν συχνά απαρατήρητα από τον ασθενή και να εκλογικεύονται & να δικαιολογούνται. Η κούραση στη δουλειά, το έντονο στρες, η κακή διατροφή … είναι δικαιολογίες που συνήθως βρίσκουμε για να αιτιολογήσουμε την ανεξήγητη κούραση που αισθανόμαστε και την ανικανότητά μας να ανταποκριθούμε στις ημερήσιες υποχρεώσεις μας.

Ας κοιτάξουμε λοιπόν λίγο καλύτερα τί είναι αυτή η πάθηση και πώς μπορούμε να την αντιληφθούμε … αλλά και να την αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά.

Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (Chronic Fatigue Syndrome) : Ορισμός

Το Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (Chronic Fatigue Syndrome) είναι μια παθολογική κατάσταση (και όχι ψυχολογική όπως τείνουν να πιστεύουν πολλοί) που εκδηλώνεται με αίσθημα έντονης σωματικής κούρασης.

Η διαφορά είναι η εξής …

Όσο και αν βελτιώσει το άτομο το ωράριο ύπνου του, ακόμα και αν φτιάξει τη διατροφή του και αφιερώσει περισσότερο ποιοτικό χρόνο στον εαυτό του και στην σωματική και ψυχική του ξεκούραση, το αίσθημα κόπωσης δεν υποχωρεί.

Μάλιστα στις περισσότερες περιπτώσεις ασθενών εμφανίζεται αισθητή επιδείνωση με την πάροδο του χρόνου και τη μη αντιμετώπιση του νοσήματος.

Πρόκειται για μια ασθένεια “μυστήρια” που εκδηλώνεται με εξάντληση σωματική αλλά συχνά συνοδεύεται και από πόνους. Άλλοτε πιο ήπιους και άλλοτε πολύ έντονους & διαπεραστικούς.

Η μόνιμη κούραση καταπονεί το άτομο σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μη μπορεί να συγκεντρωθεί και να υστερεί και στην αντιληπτική του ικανότητα.

Άτομα κατά τα άλλα απόλυτα υγιή … που αδυνατούν να σηκωθούν από το κρεβάτι τα πρωινά. Που δεν μπορούν να συγκεντρώσουν τη σκέψη τους και που αισθάνονται συνέχεια εξαντλημένα … σαν άρρωστα !

Και πού είναι το πιο σωστό να απευθυνθείς ;

Σε παθολόγο ;

Σε ψυχολόγο ;

Ή μήπως σε νευρολόγο ;

Ο κόσμος – λόγω άγνοιας – τείνει να αγνοεί τα “σημάδια” που ξεκάθαρα του δίνει το σώμα του, με αποτέλεσμα η νόσος να γίνεται χρόνια και να εξελίσσεται συνεχώς. Περισσότεροι πόνοι. Μεγαλύτερο αίσθημα κούρασης. Όλο μεγαλύτερο αίσθημα αδυναμίας και ανεπάρκειας για τις καθημερινές δραστηριότητες.

Πώς το Στρες επηρεάζει το Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (Chronic Fatigue Syndrome) ;

Όπως είπαμε, το Chronic Fatigue Syndrome (CFS) έιναι μια παθολογική κατάσταση … και όχι ψυχολογική !

Πώς σχετίζεται όμως το άγχος και το συστηματικό στρες στη ζωή του ατόμου με την πάθηση αυτή ;

Συνήθως – όπως μας εξηγούν οι ειδικοί – το νόσημα αυτό εμφανίζεται με αφορμή μια έντονα στρεσογόνα κατάσταση.

Όσο περισσότερο απαιτητική και γεμάτη ευθύνες είναι η καθημερινότητα του ατόμου, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες υπάρχουν να εμφανίσει το Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (Chronic Fatigue Syndrome).

Δεν είναι όμως μόνο οι ίδιες οι ευθύνες το αίτιο για την εκδήλωση μιας τέτοιας πάθησης. Συνήθως εμφανίζεται σε άτομα με συγκεκριμένο ψυχολογικό προφίλ. Άτομα με μεγάλες απαιτήσεις από τον εαυτό τους. Άτομα σκληρά που δεν αποδέχονται καμία αποτυχία. Άτομα που με κάθε “ήττα” καταρρακώνονται και διαλύνονται ψυχολογικά.

Φυσικά, μια βεβαρημένη υγεία (με παθήσεις όπως η αναιμία ή οι διάφορες λοιμώξεις) δυσχαιρένουν ακόμα πιο πολύ την κατάσταση, ανεβάζοντας την επικινδυνότητα εμφάνισης του συνδρόμου… στα κόκκινα !

Τα 2 “πρόσωπα” της Νόσου

Σύμφωνα με τους ειδικούς, το Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (Chronic Fatigue Syndrome), διαχωρίζεται σε 2 βασικές υποκατηγορίες. Οι 2 αυτές πλευρές της ίδιας νόσου διαφοροποιούνται με βάση τη συμπτωματολογία τους.

Νο 1 : Το άτομο συνήθως παρουσιάζει επίμονο αίσθημα εξάντλησης και ανικανότητας συγκέντρωσης, ανεξαρτήτως του προγράμματος ύπνου του. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί ακόμα και να μην υπάρχει καμία άλλη σωματική αιτιολογία/κατάσταση/ασθένεια που να δικαιολογεί αυτή την τόσο έντονη κούραση που αισθάνεται το άτομο σε καθημερινή βάση.

Μάλιστα μπορεί να μην δικαιολογείται ούτε καν ψυχολογικά (με κάποιο ψυχικό νόσημα) αυτή η καταπόνηση που νιώθει το άτομο.

Νο 2 : Το άτομο σε αυτή την περίπτωση εμφανίζει συνήθως μερικά χαρακτηριστικά συμπτώματα συνδυαστικά με το αίσθημα κόπωσης. Τα συμπτώματα αυτά είναι που καθοδηγούν και τον γιατρό σε διάγνωση.

Ο ασθενής – στις περισσότερες περιπτώσεις – εμφανίζει 3 ή και περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά συμπτώματα :

• κεφαλαλγία
• δυνατή & επίμονη ημικρανία
• μυϊκούς πόνους (μυαλγίες)
• πόνους στις αρθρώσεις
• πονόλαιμο
• πρήξιμο των λεμφαδένων
• δυσκοιλιότητα
• διάρροια
• ζάλη
• ίλιγγο
• φωτοευαισθησία
• ευαισθησία στους δυνατούς ήχους
• αίσθημα έντονων παλμών
• μειωμένη αρτηριακή πίεση
• αδυναμία συγκέντρωσης
• προβλήματα μνήμης
• μειωμένη γνωστική ικανότητα
• μειωμένη αντιληπτική ικανότητα
• διαταραχές του ύπνου
• ελαφρώς ανεβασμένη θερμοκρασία (δέκατα)
• ομίχλη εγκεφάλου
• φούσκωμα
• πόνος στα αυτιά
• δυσανεξία στο αλκοόλ
• πρόβλημα ισορροπίας
• αλλεργικές αντιδράσεις σε φάρμακα/μυρωδιές/τρόφιμα
• ρίγη
• νυχτερινή εφίδρωση
• πόνος στην κοιλιά
• ξηροστομία
• ξηροφθαλμία
• χρόνιος βήχας
• πόνος/βάρος στο στήθος
• δυσκαμψία του σώματος μετά τον νυχτερινό ύπνο
• δύσπνοια

Συνήθης παράγοντας πυροδότησης του Συνδρόμου Χρόνιας Κόπωσης (Chronic Fatigue Syndrome) είναι σε αυτή την περίπτωση το έντονο στρες που τελικά καταβάλλει το άτομο.

Πώς θα το Νικήσω ;

Αρχικά πρέπει να μάθεις να ξεχωρίζεις την “κόπωση” από την πάθηση της “χρόνιας κόπωσης”, τα οποία είναι 2 εντελώς διαφορετικές καταστάσεις.

Η κόπωση είναι μια φυσιολογική κατάσταση του οργανισμού που εκδηλώνεται όταν αυτός “ξεπεράσει” τα όρια ανοχής του.

Η κόπωση αποτελεί σύμπτωμα πολλών διαταραχών του ενδοκρινολογικού συστήματος του οργανισμού, όπως των επινεφριδίων, του θυρεοειδούς αδένα ή ακόμα και του μεταβολισμού του ασβεστίου.

Ωστόσο η χρόνια κόπωση είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Άλλα αίτια. Άλλος τρόπος αντιμετώπισης. Άλλη σοβαρότητα της κατάστασης.

Η κλινική εικόνα του Συνδρόμου Χρόνιας Κόπωσης (CFS) – αν και έχει ως βασικό σύμπτωμα και αυτή την σωματική κόπωση – παρουσιάζει μια διαφορετική κλινική εικόνα από την αιτιολογημένη σωματική κούραση που μπορεί να αισθάνεται ένα άτομο μετά από έντονη ψυχολογική ή σωματική επιβάρυνση.

Ένα βασικό χαρακτηριστικό του χρόνιου αυτού συνδρόμου είναι πως όλες οι μέρες δεν είναι ίδιες. Άλλες από τις ημέρες του ασθενούς μπορεί να είναι πιο βατές (με πιο ήπια συμπτώματα) ενώ άλλες εξαιρετικά δύσκολες (με έντονο αίσθημα κούρασης, ανημπόρια, ακόμα και σωματικούς πόνους).

Έχει λοιπόν “καλές” και “κακές” ημέρες που εναλλάσσονται διαρκώς (με αποτέλεσμα πολλές φορές να κάνουν πιο δύσκολη την συνειδητοποίηση/διάγνωση της κατάστασής τους από τα ίδια τα άτομα).

Μάλιστα, η μεγάλη προσπάθεια που καταβάλλει συνήθως το άτομο ώστε να ανταπεξέλθει στην καθημερινότητά του και τις υποχρεώσεις του (παρά την έντονη κούραση που βιώνει), συχνά οδηγεί σε επιδείνωση της γενικότερης κλινικής του εικόνας.

Πιο έντονα συμπτώματα.

Πιο πολλοί σωματικοί πόνοι και ενοχλήσεις.

Πιο έντονη διαταραχή του ύπνου.

Ακόμα περισσότερο στρες.

Το άτομο που πάσχει από το σύνδρομο αυτό καταντά να μην μπορεί ποτέ να νιώσει ξεκούραστο (σωματικά, πνευματικά ή ακόμα και ψυχικά), γεγονός που μπορεί να πυροδοτήσει και νέα προβλήματα υγείας !

Είναι λοιπόν λύση η επίσκεψη σε έναν ειδικό ;

Σαφώς και είναι ! Ο ειδικός θα μπορέσει σίγουρα να σε κατευθύνει σωστά για την πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση της πάθησης που σε ταλαιπωρεί.

Η σωματική άσκηση, η σωστή διατροφή, η επαρκής ξεκούραση, αλλά και η ψυχολογική θεραπεία είναι συμβουλές που σίγουρα θα σου δώσει ένας γιατρός για την αντιμετώπιση της χρόνιας κόπωσης.

Ωστόσο θα σου δώσει – εάν το κρίνει απαραίτητο – και παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη φάρμακα ώστε να απαλύνει τους πόνους και να κάνει τη διαδικασία πιο υποφερτή, πιο εύκολη και πιο διαχειρίσιμη.

Δεν υπάρχει λοιπόν συγκεκριμένη “θεραπευτική μέθοδος” για την καταπολέμηση της χρόνιας κόπωσης. Ανάλογα με την περίπτωση, τη συμπτωματολογία, την ένταση των συμπτωμάτων, το χρονικό διάστημα ισχύος της νόσου, ο γιατρός κρίνει και αποφασίζει την καταλληλότερη διαδικασία για την αντιμετώπιση της κατάστασης.

Αυτό στις περισσότερες περιπτώσεις ασθενών απαιτεί δραστική αλλαγή του τρόπου ζωής τους !

Τόσο η διατροφή, όσο και η σωματική άσκηση, η ψυχική ηρεμία και η επαρκής ξεκούραση του οργανισμού παίζουν σημαντικό ρόλο ώστε το άτομο να ανακτήσει τις σωματικές του δυνάμεις και να νικήσει την πάθηση της χρόνιας κόπωσης.

Είναι μια παθολογική κατάσταση με έντονα ψυχολογικές παραμέτρους λοιπόν.

Ο Ρόλος της Σωματικής Άσκησης

Μπορεί να θεωρείς ότι το ΣΧΚ/CFS είναι μια πάθηση σπάνια. Κάνεις όμως λάθος ! Σχεδόν 1 στα 5 με 1 στα 4 άτομα φαίνεται να εκδηλώνει αυτό το νόσημα στις προηγμένες δυτικές κοινωνίες.

Τα συμπτώματα είναι επίμονα και συνήθως επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου αντί να υποχωρούν.

Το κακό είναι ότι σπάνια το άτομο θα πάρει στα σοβαρά την κατάσταση (καθώς τις περισσότερες φορές μπορεί να μην έχει καν σωματικούς πόνους) με αποτέλεσμα η νόσος να εξελίσσεται και συνεχώς να χειροτερεύει την κλινική εικόνα του ατόμου με τον χρόνο.

Η σωματική άσκηση συνήθως επιδεινώνει αισθητά το αίσθημα κόπωσης και εξάντλησης των ατόμων με το Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης. Αυτό μάλιστα τα αποτρέπει συνήθως από το να συνεχίσουν την όποια μορφή σωματικής δραστηριότητας.

Ωστόσο ο γιατρός συνιστά συστηματική σωματική δραστηριότητα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πάθησης.

Είναι πολύ σημαντικό να συνεχίσει ο ασθενής τη σωματική δραστηριότητα και ίσως να την τροποποιήσει λιγάκι εάν κρίνει ότι δεν είναι σε θέση να ανταπεξέλθει όπως πριν!

Για παράδειγμα θα μπορούσε ένας αθλητής του bodybuilding να στραφεί σε πιο ήπια σωματική άσκηση και σταδιακά να αυξάνει πάλι την ένταση των προπονήσεών του.

Επίσης οι γιατροί προτείνουν ήπιας έντασης αερόβια άσκηση (π.χ. ποδήλατο, διάδρομο, zumba) που βοηθά στην αύξηση της παραγωγής σημαντικών ορμονών στον οργανισμό που σχετίζονται με την ψυχική υγεία του ατόμου και βοηθούν στην διαχείριση του στρες.

Είναι σημαντικό να βρεις μια δραστηριότητα που να σε βοηθά τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά στη συγκεκριμένη φάση. Η σωματική άσκηση έχει διπλή σημασία για την καταπολέμηση της χρόνιας κόπωσης. Έχει παθολογικό αλλά και ψυχολογικό υπόβαθρο και είναι απαραίτητη για την καταπολέμηση της πάθησης αλλά και για την εφεξής διατήρηση της υγείας του ατόμου (ψυχικής και σωματικής).