Άνοια | Τι είναι – Πώς Αντιμετωπίζεται – Υπάρχει Πρόληψη ;

Όλοι (άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο) γνωρίζουμε τι είναι η άνοια και πόσο σοβαρές επιπτώσεις έχει στην νοητική ικανότητα του ατόμου.

Μαζί όμως σήμερα θα μάθουμε χρήσιμες πληροφορίες γι’αυτή την σοβαρή εκφυλιστική νόσο του εγκεφάλου. Θα μάθουμε τι ακριβώς είναι και με τι συμπτώματα εκδηλώνεται (αρχικά, αλλά και στην εξελικτική της πορεία).

Επίσης θα ανακαλύψουμε τα αίτια που συχνά οδηγούν στην εκδήλωση αυτής της νόσου και θα εξερευνήσουμε τρόπους πρόληψης.

Ας ξεκινήσουμε όμως από την αρχή … με το τι ακριβώς είναι η άνοια & ποιους αφορά !

Τι είναι η άνοια ;

Με τον όρο άνοια αναφερόμαστε σε εκείνη την κατάσταση όπου τα εγκεφαλικά κύτταρα ενός ατόμου καταστρέφονται προκαλώντας διαταραχή των νοητικών του λειτουργιών , μείωση της λειτουργικότητάς του στην καθημερινότητα, και – βεβαίως – απώλεια μνήμης.

Το άτομο με άνοια σε προχωρημένο στάδιο παρουσιάζει επίσης – εκτός από προβλήματα στην αντιληπτική & κατανοητική ικανότητα – και στο λόγο και την κρίση.

Από πολλούς, η άνοια, είναι συνώνυμο του γήρατος … καθώς στο μεγαλύτερο ποσοστό της εμφανίζεται σε άτομα προχωρημένης ηλικίας.

Η άποψη αυτή ωστόσο δεν είναι ακριβής  !

Είναι αλήθεια πως το γήρας, όπως επηρεάζει τα κύτταρα ολόκληρου του σώματος (κάνοντάς τα να γερνούν), το ίδιο ακριβώς κάνει και με τα κύτταρα του εγκεφάλου.

Είναι λοιπόν όντως λογικό, ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ατόμων 3ης ηλικίας, να εκδηλώνουν άνοια (εγκεφαλική γήρανση δηλαδή).

Θα λέγαμε μάλιστα πως είναι εξαιρετικά λίγα τα άτομα που – ενώ γερνά το σώμα τους – το μυαλό τους παραμένει “αγέραστο”, και γι’αυτό έχει καθιερωθεί να ονομάζονται “Super Agers”.

Είναι όμως τελικά “μονόδρομος” η έκπτωση των εγκεφαλικών λειτουργιών όσο γερνάμε ;

Οι ειδικοί διαφωνούν με αυτή την άποψη που επικρατούσε για πολλά χρόνια.

Σύμφωνα με νέες μελέτες, το άτομο μπορεί να “εκπαιδεύσει”, να δυναμώσει και να προφυλάξει τον εγκέφαλό του από το γήρας.

Αφορά μόνο την 3η Ηλικία ;

Όπως ήδη είπαμε – στο μεγαλύτερο ποσοστό της – η άνοια επηρεάζει άτομα 3ης ηλικίας (δηλαδή άτομα άνω των 65 ετών).

Αυτό όμως δεν είναι απόλυτο.

Σύμφωνα με τους ειδικούς η άνοια μπορεί να επηρεάσει και νεότερα άτομα, προκαλώντας τους συμπτώματα γήρανσης του εγκεφάλου (και μείωσης της αποδοτικότητάς του).

Μιλώντας για άτομα νεότερα δεν εννοούμε βέβαια άτομα 25 ή 35 χρονών, απλά άτομα μικρότερα της ηλικίας των 65 χρόνων.

Η μορφή αυτή άνοιας (η οποία επηρεάζει άτομα κάτω των 65 ετών) αποτελεί μόλις το 9 % του συνόλου περιπτώσεων άνοιας, ενώ το υπόλοιπο 91 % αφορά σε άτομα 65 και άνω.

Άνδρες και γυναίκες.

Ποια είναι τα 10 πιο κοινά Συμπτώματα της Άνοιας ;

Ένα άτομο με άνοια παρουσιάζει μεγάλη δυσκολία στο να αυτοεξυπηρετείται στην καθημερινότητά του, γεγονός που αποτελεί ένα επιπρόσθετο άγχος για τους οικείους του.

Πώς μπορεί όμως να καταλάβει κάποιος αν ένα κοντινό του άτομο πάσχει από άνοια ώστε να του παράσχει (εγκαίρως) την κατάλληλη ιατρική βοήθεια για να μην κινδυνεύσει ;

Ας δούμε μαζί τα πιο χαρακτηριστικά και κοινά συμπτώματα της άνοιας που θα πρέπει να σε οδηγήσουν (μαζί με το πάσχον άτομο) σε έναν ειδικό γιατρό …

Νο 1 Σύμπτωμα : Σταδιακή Απώλεια Μνήμης

Η φθορά της μνημονικής ικανότητας του ατόμου είναι σίγουρα το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα/σύμπτωμα της ασθένειας αυτής.

Το άτομο σταδιακά χάνει την ικανότητα του να απομνημονεύει πράγματα και να θυμάται γεγονότα και καταστάσεις.

Ωστόσο αυτή η απώλεια μνήμης είναι κάπως … “επιλεκτική”.

Τα περισσότερα άτομα με άνοια τείνουν να εμφανίζουν αρχικά απώλεια της πρόσφατης μνήμης τους, ενώ παλαιότερα γεγονότα φαίνεται να παραμένουν αναλλοίωτα στη μνήμη τους.

Έτσι, το άτομο με άνοια, μπορεί να ξεχνά τι φαγητό έφαγε χθες, με ποια άτομα συναναστράφηκε πριν από κάποιες ημέρες ή τι ρώτησε πριν από μερικά μόλις δευτερόλεπτα.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επαναλαμβάνει τα ίδια και τα ίδια πράγματα, να κάνει συχνά τις ίδιες ερωτήσεις, να δυσκολεύεται να καθορίσει τον χρόνο και να ξεκαθαρίσει τη σκέψη του.

Νο 2 Σύμπτωμα : Διαταραχή του “Χωροχρόνου”

Είπαμε ήδη για τη δυσκολία του ατόμου με άνοια να καθορίσει μέσα του τον χρόνο. Συνήθως όμως αυτή η δυσκολία καθορισμού του χρόνου συνοδεύεται και από δυσκολία καθορισμού του τόπου και αποπροσανατολισμού.

Άτομα με οικείους που πάσχουν από άνοια αναφέρονται συχνά σε δυσκολία του ασθενούς να αναγνωρίσει και να προσανατολιστεί ακόμα και σε μέρη που του είναι πολύ οικεία.

Είναι λοιπόν εξαιρετικά επικίνδυνο ένα άτομο με άνοια να χαθεί στο δρόμο για το σπίτι του, γεγονός που θα το οδηγήσει στη συνέχεια σε πανικό και τρόμο.

Συχνά, άτομα με προχωρημένη άνοια, χρειάζονται 24ωρη επιτήρηση και συνοδεία ώστε να αποφευχθεί να τεθεί η ζωή τους σε κίνδυνο.

Νο 3 Σύμπτωμα : Διαταραχή του Λόγου

Ένα ακόμα πολύ εμφανές σύμπτωμα της άνοιας είναι και η δυσκολία που παρουσιάζει το άτομο στην εκφορά του λόγου, στην ανεύρεση των σωστών λέξεων για να εκφράσει αυτό που θέλει, στην κατανόηση αυτών που του λένε οι άλλοι και στην αφομοίωσή του.

Είναι λογικό, τα άτομα με άνοια, να εμφανίζουν μεγαλύτερη δυσκολία στην έκφραση του λόγου από ένα ηλικιωμένο άτομο χωρίς άνοια.

Δεν είναι μόνο η εκφορά του λόγου δύσκολη για ένα ανοιακό άτομο, αλλά και η κατανόησή του. 

Και αυτό είναι που επιφέρει τη μεγαλύτερη δυσκολία στην επικοινωνία του με τους ανθρώπους του περιβάλλοντός του ή με τα άτομα που αναλαμβάνουν τη φροντίδα του.

Προβλήματα τόσο στην κατανόηση του προφορικού όσο και του γραπτού λόγου.

Δεν είναι λοιπόν ασύνηθες να δεις ένα άτομο με άνοια να μη μπορεί να διαβάσει την ώρα στο ρολόι ή να δυσκολεύεται στην ανάγνωση ετικετών στα τρόφιμα, πινακίδων ή άλλων αντικειμένων με κείμενο στην καθημερινότητά του.

Νο 4 Σύμπτωμα : Δυσκολία Κινητικών Λειτουργιών

Ο ασθενής με άνοια τείνει να παρουσιάζει μεγάλη δυσκολία και στην ολοκλήρωση διαφόρων λειτουργιών της καθημερινότητάς του. 

Δυσκολεύεται πλέον να αυτοεξυπηρετείται και να ολοκληρώνει μόνος του διαδικασίες της καθημερινότητας που έκανε για χρόνια.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η χρήση οικιακών συσκευών.

Το φαινόμενο αυτό που ονομάζεται “απραξία” οφείλεται στην δυσκολία που παρουσιάζει ο εγκέφαλος να εκτελέσει συντονισμένη κίνηση 2 ή και περισσότερων μελών του σώματος.

Ενώ στην πραγματικότητα δεν υπάρχει τραυματισμός ή παράλυση κάποιου σωματικού μέλους, το άτομο αδυνατεί να θέσει συνδυαστικά σε κίνηση περισσότερα από 1 μέλη του σώματός του, περιορίζοντας έτσι σε μεγάλο βαθμό τις δουλειές που μπορεί να χειριστεί (για παράδειγμα) σε ένα νοικοκυριό.

Νο 5 Σύμπτωμα : Συμπεριφορική Μεταβολή

 

Το άτομο με άνοια συχνά αλλάζει συμπεριφορά και παρουσιάζει ένα τελείως διαφορετικό πρόσωπο.

Όπως αναφέρεται από άτομα του περιβάλλοντος ατόμων με άνοια, πολλοί ανοιακοί παρουσιάζουν επιθετική συμπεριφορά, προσβλητική συμπεριφορά ή ακόμα και ανάρμοστη συμπεριφορά.

Οι ίδιοι οι ασθενείς δεν είναι δυνατόν να αντιληφθούν αυτή τη μεταστροφή στη συμπεριφορά και τον χαρακτήρα τους, ενώ για το περιβάλλον τους (ειδικά όσο περισσότερο εξελίσσεται η νόσος) αυτό γίνεται ολοένα και πιο ευδιάκριτο.

Υπάρχουν αρκετές αναφορές επίσης για ανοιακά άτομα που εκφράζουν καχυποψία, δυσπιστία, επιφυλακτικότητα ή ακόμα και φόβο, ακόμα και σε άτομα του πολύ κοντινού τους περιβάλλοντος.

Θα ακούσεις μάλιστα περιστατικά όπου άτομα με προχωρημένη άνοια δεν αναγνωρίζουν ούτε τους δικούς τους ανθρώπους (παιδιά και λοιπούς συγγενείς), με αποτέλεσμα να αισθάνονται αυξημένη ανασφάλεια και τρόμο κατά την επικοινωνία μαζί τους.

Νο 6 Σύμπτωμα : Διαταραχή του Ύπνου

Όπως είναι αναμενόμενο, η ασθένεια της άνοιας, έχει σοβαρή επίπτωση και στην ποσότητα και ποιότητα του ύπνου του ατόμου που νοσεί.

Δεν είναι όμως μόνο η απουσία ύπνου σύμπτωμα της άνοιας.

Το άτομο τείνει να παρουσιάζει ανάστροφη συμπεριφορά ύπνου. Με άλλα λόγια κοιμάται τις περισσότερες ώρες της ημέρας (χωρίς να παρουσιάζει κανένα ενδιαφέρον για άλλες δραστηριότητες), και παραμένει ξύπνιος τις νυχτερινές ώρες.

Οι ώρες νυχτερινής αϋπνίας μάλιστα, συχνά συνοδεύεται από “κακές” σκέψεις, φόβο και άγχος.

Η αναστροφή αυτή ημέρας και νύχτας συχνά αποτελεί πρόβλημα και για το οικογενειακό περιβάλλον του ασθενούς, που δυσκολεύεται να “παρακολουθεί” τον ασθενή κατά τις ώρες “αϋπνίας” του.

Άλλα πάλι άτομα με άνοια είναι πιθανό να παρουσιάσουν υπερυπνία (υπερβολικά αυξημένες ώρες ύπνου).

Νο 7 Σύμπτωμα : Κατάθλιψη 

Η κατάθλιψη είναι ένα συχνό σύμπτωμα στα άτομα με άνοια, και ειδικά στα πρώτα στάδια της νόσου.

Στη φάση αυτή το άτομο αρχίζει να αντιλαμβάνεται τη μειωμένη νοητική του ικανότητα και τη δυσκολία του στο να διεκπεραιώσει απλά καθημερινά πράγματα, με αποτέλεσμα αυτό να επιδρά αρνητικά στον ψυχισμό του και συχνά να οδηγεί στην εκδήλωση κατάθλιψης και απομόνωσής του από τον περίγυρό του.

Μάλιστα η μη αντιμετώπιση της κατάθλιψης από ειδικό ψυχολόγο/ψυχίατρο στα πρώιμα στάδια της νόσου, μπορεί να κάνει την εξέλιξη της νόσου πολύ πιο ραγδαία, επηρεάζοντας σε τεράστιο βαθμό τη λειτουργικότητα του ατόμου.

Νο 8 Σύμπτωμα : Άγχος & Παραλήρημα

 Όπως είναι αυτονόητο, ένα άτομο με δυσκολίες όπως αυτές της άνοιας (απώλεια μνήμης, αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης, καταπόντιση των νοητικών ικανοτήτων και της αντίληψης, ανασφάλεια και προβλήματα στην καθημερινή ρουτίνα) είναι λογικό να εκδηλώσει αυξημένο άγχος που στην πορεία μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε περιστατικά παραληρήματος.

Το άτομο τείνει να εκδηλώνει φοβίες και εμμονές, καθώς και να εκφράζει ανασφάλεια ακόμα και ως προς τα οικεία του πρόσωπα. 

Για παράδειγμα κάποιος έχει μπει μέσα στο σπίτι / Κάποιος θέλει να του κάνει κακό / Κάποιοι συνωμοτούν να τον βγάλουν από τη μέση / Ο σύντροφός μου δεν είναι ο πραγματικός μου σύντροφος / Ο σύντροφός μου με απατά / Ο “τάδε” θέλει να μου φάει χρήματα.

Νο 9 Σύμπτωμα : Αισθητηριακές Ψευδαισθήσεις

Ένα άτομο που πάσχει από άνοια, είναι εξαιρετικά πιθανό (κάποια στιγμή κατά την εξέλιξη της νόσου), να εκδηλώσει ψευδαισθήσεις που να έχουν να κάνουν με κάποια ή κάποιες από τις αισθήσεις του.

Έτσι, ενδέχεται να έχει ψευδαισθήσεις της όσφρησης (για παράδειγμα να μυρίζει φωτιά), ψευδαισθήσεις της όρασης (που συνήθως σχετίζονται με πρόσωπα του οικείου περιβάλλοντος του ασθενούς) ή ακόμα και ψευδαισθήσεις της ακοής (για παράδειγμα να ακούει θορύβους, ότι κάποιος παραβιάζει την πόρτα κλπ).

Οι ψευδαισθήσεις του ατόμου με άνοια συνήθως συνοδεύονται από έντονο στρες και φόβο.

Είναι μάλιστα επίσης πιθανό τα επεισόδια ψευδαισθήσεων να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια μιας οξείας κρίσης σύγχυσης του ατόμου (γνωστή με τον ιατρικό όρο “Delirium”).

No 10 Σύμπτωμα : Τρόμος & Τρέμουλο

Ο τρόμος είναι ένα ακόμα αρκετά σύνηθες σύμπτωμα στην άνοια. Το άτομο με άνοια εμφανίζει μια ακούσια ρυθμική κίνηση (κάτι σαν ταλάντωση) σε κάποια ή κάποια μέρη του σώματός του.

Το φαινόμενο αυτό έχει την ονομασία “τρόμος” (Tremor) γιατί εκφράζεται από έντονο συναίσθημα ανησυχίας, ανασφάλειας και – βεβαίως – φόβου.

Το κινητικό αυτό σύμπτωμα συνήθως δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα στην καθημερινότητα του ασθενούς, καθώς δυσκολεύει πολλές από τις καθημερινές του λειτουργίες.

Ωστόσο, αν και αρκετά σύνηθες σύμπτωμα, ο τρόμος δεν εμφανίζεται σε όλους τους ασθενείς με άνοια και ούτε αποτελεί και το σοβαρότερο από τα συμπτώματα της νόσου.

Ποια η Διαφορά της Άνοιας με τη Νόσο του Alzheimer ; Υπάρχει ή είναι το Ίδιο Πράγμα ;

Υπάρχει. Η άνοια είναι διαφορετικό πράγμα από τη νόσο του Alzheimer … αν και οι περισσότεροι τείνουν να τα μπερδεύουν και να τα χρησιμοποιούν λανθασμένα.

Ενώ η άνοια αποτελεί ένα κλινικό σύνδρομο (το οποίο μάλιστα μπορεί να έχει πολλά διαφορετικά αίτια), η νόσος του Alzheimer είναι μια συγκεκριμένη πάθηση που εμπίπτει στη γενικότερη κατηγορία της άνοιας.

Με άλλα λόγια ;;;

Ένα άτομο μπορεί να έχει άνοια, χωρίς όπως να πάσχει από Alzheimer !!!

Καθώς η άνοια αποτελεί μια γενική ορολογία που εκφράζει μια σειρά συμπτωμάτων που προκύπτουν από φθορά των εγκεφαλικών κυττάρων και μειωμένη αποτελεσματικότητα/λειτουργικότητα του εγκεφάλου, περιγράφει γενικά τις παθήσεις με ανάλογη συμπτωματολογία (μεταξύ των οποίων ανήκει και η νόσος του Alzheimer).

Έτσι, ενώ ένα άτομο μπορεί να πάσχει από άνοια εξαιτίας της νόσου του Alzheimer, κάποια άλλα άτομα αντίστοιχα μπορεί να πάσχουν από άνοια που εκδηλώθηκε μετά από ένα ισχυρό εγκεφαλικό επεισόδιο, ή ακόμα και εξαιτίας άλλων ασθενειών (όπως η νόσος του Lewy ή η νόσος του Parkinson).

Ποια τα Είδη της Άνοιας ;

Αξίζει να πούμε πως η άνοια πλέον αποτελεί μια αρκετά συχνή πάθηση, με ολοένα και περισσότερα κρούσματα. 

Ενώ το 2010 μόλις 6.000.000 άτομα έπασχαν από άνοια σε ολόκληρο τον κόσμο, οι ειδικοί πιστεύουν πως ως το 2030 ο αριθμός των ασθενών με άνοια θα ξεπεράσει τα 65.000.000, ενώ ως το 2050 μπορεί να αγγίξει ακόμα και τα 115.000.000 άτομα.

Δεν είναι όμως όλες οι περιπτώσεις άνοιας ίδιες.

Όπως ήδη τονίσαμε και προηγουμένως, η άνοια, είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει μια μεγάλη ενότητα συμπτωμάτων.

Έτσι – και ανάλογα με τα συμπτώματα που εκδηλώνει ο εκάστοτε ασθενής – μπορεί να προσδιορισθεί και ο τύπος άνοιας που έχει.

Γενικά υπάρχουν πολλοί τρόποι “ταξινόμησης” των συμπτωμάτων ενός ανοιακού ατόμου, ωστόσο ένας από τους επικρατέστερους τρόπους (και εύκολα κατανοητούς) είναι ο παρακάτω.

• Φλοιώδης Άνοια

Η μορφή αυτή άνοιας περιγράφει άνοια που οφείλεται σε βλάβη/φθορά του εξωτερικού φλοιού του εγκεφάλου και συμπεριλαμβάνει συμπτώματα όπως η απώλεια μνήμης / η δυσκολία εκφοράς λόγου / η δυσκολία σκέψης / και η προβληματική κοινωνική συμπεριφορά του ασθενούς.

• Υποφλοιώδης Άνοια

Σε αντίθεση με την φλοιώδη άνοια, η υποφλοιώδης άνοια, οφείλεται σε βλάβη των ενδότερων τμημάτων του εγκεφάλου (κάτω από τον φλοιό).

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα – εκτός από τα συμπτώματα της φλοιώδους μορφής άνοιας – να εμφανίζει ο ασθενής και μεταβολές των συναισθημάτων του, καθώς και κινητικά προβλήματα.

• Πρωτοπαθής Άνοια

Στην περίπτωση της πρωτοπαθούς άνοιας (στην οποία κατηγορία ανήκει και η νόσος του Alzheimer, η άνοια δεν αποτελεί συνέπεια/ αποτέλεσμα κάποιας προϋπάρχουσας πάθησης ή βλάβης.

Μάλιστα αποτελεί έναν από τους πιο συχνούς τύπους άνοιας (ειδικά σε άτομα ηλικίας 65 και άνω) και εκφράζει μια νευροεκφυλιστική νόσο με προοδευτική τάση που οδηγεί σταδιακά στην καθολική ατροφία του εγκεφάλου.

• Δευτεροπαθής Άνοια

Από την άλλη, στην περίπτωση της δευτεροπαθούς άνοιας, η πάθηση εκδηλώνεται κατόπιν κάποιου σοβαρού τραυματισμού του εγκεφάλου ή κάποιας προϋπάρχουσας ασθένειας που οδήγησε σε μαζική φθορά/βλάβη των εγκεφαλικών κυττάρων.

• Εξελικτική Άνοια

Τέλος, η εξελικτική άνοια, είναι αυτή που παρουσιάζει την τάση να εξελίσσεται (επιδεινώνεται) με την πάροδο του χρόνου.

Το άτομο με κάποια μορφή εξελικτικής άνοιας – βαθμιαία – χάνει μία-μία τις διανοητικές του ικανότητες με αποτέλεσμα να εμφανίζει ολοένα και περισσότερα κινητικά / συμπεριφορικά / ψυχολογικά / διανοητικά προβλήματα στην καθημερινότητά του.

Σημείωση : Ένα άτομο μπορεί να εμφανίζει άνοια που να ανήκει σε 1 και σε περισσότερες από τις προαναφερθείσες κατηγορίες. Έτσι – για παράδειγμα – ένα άτομο που πάσχει από τη νόσο του Alzheimer πάσχει από φλοιώδη εξελικτική άνοια.

Πώς πρέπει να Αντιμετωπίζει το άτομο με Άνοια το Οικείο Περιβάλλον του ;

Εάν έχεις στο περιβάλλον σου άτομο που πάσχει από άνοια, είναι σημαντικό να κατανοήσεις μερικά πολύ σημαντικά πράγματα που θα βοηθήσουν στην ομαλή επικοινωνία με τον ασθενή και θα του δημιουργήσουν ένα συναίσθημα ασφάλειας.

• Μη διορθώνεις εκφραστικά λάθη του ατόμου με άνοια. Άσε το να εκφράσει ελεύθερα αυτό που επιθυμεί, χωρίς παρεμβάσεις.
• Κράτα πάντα σταθερή βλεμματική επαφή μαζί του. Αυτό δημιουργεί ένα αίσθημα ασφάλειας και καθησυχάζει το άτομο (που συνήθως εκδηλώνει έντονο στρες /φοβίες / εμμονές).
• Μην εκφράζεσαι πολύπλοκα ή με μεγάλες προτάσεις. Προσπάθησε να μιλάς όσο απλά θα μίλαγες και σε ένα παιδί ή σε κάποιον που δε μιλά καλά τη γλώσσα αυτή. Σύντομες προτάσεις, ευκολονόητες και σαφείς.
• Στη βλεμματική επαφή με τον ασθενή – και κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης – είναι σημαντικό αυτό που εκφράζεις με λέξεις να εκφράζεται και με το σώμα σου ! Μια πρόταση που υποδηλώνει χαρά θα πρέπει να “καθρεπτίζεται” και στο πρόσωπό σου όταν την εκφράζεις, καθώς και στη στάση ολόκληρου του σώματός σου.
• Μην είσαι επιθετικός. Ένα άτομο με άνοια μπορεί να είναι απότομο / καχύποπτο / επιθετικό. Μπορεί επίσης να επαναλαμβάνει τα ίδια πράγματα συνέχεια ή να λέει ασυναρτησίες. Δεν είναι κάτι όμως που το κάνει εκούσια. Απαιτείται λοιπόν εγκράτεια και υπομονή από πλευράς σου.
• Μίλα αργά και δίνε χρόνο στο άτομο με άνοια να επεξεργαστεί αυτό που του είπες και να σου απαντήσει.
• Κράτα σωματική επαφή με το άτομο που πάσχει από άνοια. Το να του κρατάς το χέρι ή να το χαϊδεύεις απαλά στον ώμο όταν ξεκινάς μια συνομιλία δημιουργεί οικειότητα και ασφάλεια, ενώ δίνει και στο άτομο με άνοια το σημάδι/έναυσμα μιας επερχόμενης συνομιλίας.
• Να του απευθύνεσαι τακτικά με το όνομά του.
• Όπως σε ένα παιδί, έτσι και στο άτομο που πάσχει από άνοια, κάθε προσπάθεια θα πρέπει να επαινείται ώστε να ενθαρρύνεται η επίτευξη και νέων “κατορθωμάτων”.
• Διευκόλυνε τη συνομιλία αναφέροντας πιθανές λέξεις όταν το άτομο με άνοια δε βρίσκει τη σωστή για να εκφράσει αυτό που έχει στο μυαλό του. Η μη εύρεση της σωστής λέξης μπορεί να το οδηγήσει σε απελπισία και κρίση στρες.
• Μην “καταπιέζεις” ένα άτομο με άνοια να εκφραστεί όπως εσύ θέλεις ή να συμπεριφερθεί όπως εσύ θέλεις.
• Μην “φορτώνεις” έναν ασθενή με άνοια με αχρείαστες πληροφορίες που το μόνο που θα καταφέρουν θα είναι να του δημιουργήσουν επιπλέον άγχος.
• Πολλές φορές – και κυρίως σε ασθενείς με σοβαρά προβλήματα εκφοράς του λόγου – ενθαρρύνεται η επικοινωνία με χειρονομίες, με εικόνες ή δείχνοντας πράγματα από το περιβάλλον του ατόμου.
• Κράτα τις συζητήσεις σε ένα απλοϊκό πλαίσιο των καθημερινών δραστηριοτήτων του ατόμου, και μην αναφέρεσαι σε προβλήματα στη δουλειά / οικονομικά προβλήματα / οικογενειακά προβλήματα και γενικότερα στρεσογόνα θέματα.
• Φρόντισε όταν επικοινωνείς/συνομιλείς με ένα άτομο που πάσχει από άνοια, το περιβάλλον να είναι “προστατευμένο” (δηλαδή με όσο το δυνατόν λιγότερους περισπασμούς).
• Κάνε απλές καθημερινές εργασίες μαζί με τον ασθενή. Μαγείρεμα, άπλωμα των ρούχων, στρώσιμο κρεβατιού κλπ. Αυτό θα βοηθήσει και ψυχολογικά το άτομο που θα συνεχίσει να αισθάνεται λειτουργικό και χρήσιμο.
• Βρείτε κοινή ενασχόληση/χόμπυ. Η ζωγραφική είναι ένας καλός τρόπος να προτείνεις σε έναν άτομο με άνοια να εκφράσει το πώς πέρασε την ημέρα του ή τα συναισθήματά του.
• Δείτε μαζί μια ταινία (χωρίς υπότιτλους και με σχετικά απλή πλοκή).
• Κάνε πως ξεχνάς μια λέξη και – εκφράζοντάς την περιγραφικά – ζήτα από τον ασθενή να βρει τη λέξη.
• Κάνε του ερωτήσεις για αντικείμενα που κατέχει.
• Ακούστε μαζί μουσική.
• Δίνε του να διαβάσει μικρά κείμενα (δυσκολίας και μεγέθους που θα εξαρτηθεί από το επίπεδο της νόσου).

Τι μπορώ να κάνω για να Προλάβω την Άνοια ;

• καλή διατροφή
• τακτική σωματική δραστηριότητα
• περιορισμός των “κακών” συνηθειών (αλκοόλ, τσιγάρο, ναρκωτικά, κατάχρηση φαρμάκων)
• σωστός ύπνος (σε ποιότητα και ποσότητα)
• εκμάθηση νέων πραγμάτων (ξένες γλώσσες, νέα χόμπυ, νέα αντικείμενα σπουδών)
• τακτικός έλεγχος της υγείας που θα μειώσει τον κίνδυνο παθήσεων που είναι πιθανό να οδηγήσουν στην άνοια
• πρόληψη και έγκαιρη αντιμετώπιση της κατάθλιψης ή άλλων ψυχικών διαταραχών
• αποφυγή και έγκαιρη αντιμετώπιση των διαφόρων διατροφικών διαταραχών
• διατήρηση καλής ψυχολογίας
• αποφυγή των τραυματισμών στο κεφάλι
• διατήρηση μιας υγιούς κοινωνικής ζωής/συμπεριφοράς
• λήψη διατροφικών συμπληρωμάτων βιταμινών όταν αυτό είναι αναγκαίο
• επίσκεψη σε ένα ειδικό γιατρό από τα πρώτα στάδια της νόσου (θα βοηθήσει στην επιβράδυνση της εξελικτικής πορείας της νόσου)