Καφές | Γενικές Πληροφορίες για την πιο Αγαπημένη Συνήθεια

Θετική ή Αρνητική η Επίδρασή του στην Υγεία τελικά ;;;

Υπάρχουν άνθρωποι (μεταξύ τους και εγώ) που δεν μπορούν να φανταστούν το ξεκίνημα της ημέρας τους χωρίς μια κούπα δυνατού καφέ.

Ο καφές για πολλούς είναι συνώνυμο της “ενέργειας” … εξαιρετικά χρήσιμη πριν από μία ημέρα σκληρής δουλειάς και ατελείωτων υποχρεώσεων.

Είναι όμως όντως ο καφές μια “βόμβα” ενέργειας όπως πολλοί πιστεύουν ;

Έχει τόσα οφέλη για την υγεία όπως υποστηριζόταν έως και σήμερα … ή μήπως μπορεί να αποβεί επιζήμιος για αυτήν ;

Ας μάθουμε μερικά πολύ ενδιαφέροντα πράγματα για αυτή την τόσο αγαπημένη συνήθεια, και ας δούμε πώς μπορούμε να αποκομίσουμε τα μέγιστα οφέλη από αυτήν …

Καφές : Γιατί είναι τόσο Αγαπημένη Συνήθεια ;

Ο καφές είναι αναμφίβολα το πιο αγαπημένο ρόφημα σε ολόκληρο τον κόσμο … πιο αγαπημένο ακόμα και από το τσάι ή από τη σοκολάτα.

Ως ρόφημα, ο καφές, παρασκευάζεται από τους ομώνυμους κόκκους (τους κόκκους καφέ) που προέρχονται από το δέντρο με την ονομασία καφεόδεντρο ή καφέα.

Το δέντρο που παράγει τον καρπό του καφέ είναι ένας αειθαλής και κορμώδης θάμνος που (εξωτερικά) θυμίζει πολύ τη γνωστή σε όλους μας κερασιά.

Ο θάμνος όμως αυτός δεν είναι μόνο ένας, αλλά μπορούμε να τον βρούμε σε 66 διαφορετικές ποικιλίες, ενώ φύεται κυρίως σε τροπικά κλίματα.

Ένα καφεόδεντρο δεν ζει πολύ (όπως άλλα δέντρα). Με ηλικία μόλις τα 25 περίπου χρόνια μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 9 μέτρα (στην “άγρια” μορφή του).

Τα δέντρα που καλλιεργούνται ωστόσο περιορίζονται σε ύψος ώστε να είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμα κατά τη συγκομιδή του καρπού τους.

Ο καφές, με αφετηρία την Αιθιοπία, ξεκίνησε μια τεράστια πορεία μέχρι σήμερα, ώστε να γίνει η πιο αγαπημένη συνήθεια της πλειοψηφίας του παγκόσμιου πληθυσμού.

Το όνομά του που προέρχεται από την αραβική λέξη “qahhwa” (μια παράφραση της αρχικής ονομασίας του “qahwat al-būnn”) που μεταφράζεται ως “υποκατάστατο του κρασιού”.

Έτσι έγινε γνωστός και όταν πρωτοήρθε στην Ευρώπη από την Αφρική … ως “Αραβικό Κρασί”.

Όταν έγιναν γνωστές οι ιδιότητες του καφέ, η ανοδική του πορεία ήταν πραγματικά μονόδρομος.

Από την ανακάλυψή του έως και σήμερα μόνο ανοδική μπορεί να χαρακτηρισθεί η πορεία του καφέ.

Λέγεται μάλιστα ότι πρώτη φορά έγιναν αντιληπτές οι τονωτικές και ενισχυτικές ιδιότητες του καφέ από έναν γιδοβοσκό στην Αιθιοπία, τον Καλντί, που παρατηρούσε τα ζώα του να βόσκουν.

Έτσι, όταν τα είδε να τρώνε τους κόκκους του καφεόδεντρου, παρατήρησε πως τα ζώα του έγιναν πολύ ενεργητικά, δραστήρια και εύθυμα … σχεδόν σαν να χορεύουν.

Έτσι δημιουργήθηκε και ο μύθος των “γιδών που χορεύουν”.

Είναι λοιπόν αυτή η δύναμη του καφέ να χαρίζει ενέργεια και να φτιάχνει τη διάθεση που τον έχουν κρατήσει εδώ και πολλούς αιώνες στην κορυφαία θέση στη λίστα των αγαπημένων ροφημάτων ανά τον κόσμο !

Ποιές οι Ποικιλίες Καφέ & Ποιές οι Διαφορές τους ;

Θα λέγαμε πως οι βασικές ποικιλίες καφέ – όπως γνωρίζουν πλέον άλλωστε και οι περισσότεροι – είναι 2 :

• ο Cafea Robusta
• και ο Cafea Arabica

Ας δούμε όμως μερικές πληροφορίες για καθένα από τα 2 πολύ διαδεδομένα είδη καφέ …

Cafea Robusta

• Φύεται στην Αφρική, το Βιετναμ, τη Βραζιλία και την Ινδονησία. Συγκεκριμένα το Βιετναμ έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια στον κορυφαίο παραγωγό και εξαγωγέα της συγκεκριμένης ποικιλίας προς ολόκληρο τον κόσμο.
• Αποτελεί μόλις το 22 % της συνολικής παραγωγής καφέ ανά τον κόσμο.
• Ευδοκιμεί σε μεγαλύτερη ποικιλία κλιματικών συνθηκών (όπως τα θερμά και υγρά κλίματα όπου ο Arabica δεν ευδοκιμεί).
• Είναι μια πιο “ανθεκτική” ποικιλία καφέ (συγκριτικά με τον Arabica), γεγονός που οφείλεται κυρίως στην μεγάλη (σχεδόν διπλάσια) ποσότητα καφεΐνης που περιέχει. Αυτό συμβαίνει επειδή η δραστική ουσία καφεΐνη λειτουργεί παραλυτικά για πληθώρα εντόμων που απειλούν τους καρπούς του δέντρου.
• Η πλειοψηφία των καφέδων στιγμής προέρχονται από κόκκους της ποικιλίας Robusta.
• O Robusta είναι πιο οικονομική ποικιλία συγκριτικά με την ποικιλία Arabica (όχι όμως και υποδεέστερης ποιότητας).
• Φύεται συνήθως σε πιο χαμηλό υψόμετρο συγκριτικά με τον Arabica.
• Η γεύση του είναι πιο έντονη, πιο χαρακτηριστική, πιο πικρή (εξαιτίας της αυξημένης περιεκτικότητάς του σε καφεΐνη), ενώ πολλοί μιλούν για μια χαρακτηριστική επίγευση φυστικιού που αφήνει στον ουρανίσκο.
• Μπορεί η γεύση του Robusta να είναι αρκετά πιο πικρή από του Arabica, ωστόσο είναι πιο ουδέτερη (και λιγότερο όξινη), γεγονός που τον καθιστά αγαπημένο καφέ των περισσοτέρων (με γνώσεις ή όχι επάνω στον καφέ).

Cafea Arabica

• Είναι η αρχαιότερη ποικιλία καφέ στον κόσμο … Είναι αυτή η ποικιλία – με καταγωγή την Αιθιοπία – από όπου ξεκίνησε η ιστορία του καφέ, για να φτάσει έως και σήμερα.
• Αποτελεί το 78 % της συνολικής παραγωγής καφέ σε ολόκληρο τον κόσμο (εν αντιθέσει με τον Robusta που αποτελεί μόλις το 22 %).
• Έχει πιο “εκλεπτυσμένη” γεύση συγκριτικά με τον Robusta.
• Περιέχει σημαντικά μικρότερη ποσότητα καφεΐνης (μόλις 1 % περίπου) σε σχέση με τον Robusta.
• Η αίσθηση που αφήνει ο καφές Arabica είναι πιο αρωματική, πιο σοκολατένια, πιο φρουτώδης. Ειδικοί του καφέ χαρακτηρίζουν την επίγευση του συγκεκριμένου καφέ ως “καραμελένια”.
• Αποτελεί την πρώτη ύλη για τους λεγόμενους “mild coffees” (καφέδες δηλαδή με ήπια γεύση).
• Η μεγαλύτερη παραγωγή του καφέ Arabica στις μέρες μας είναι – σε αντίθεση με ότι θα νομίζαμε πως  φανερώνει η ίδια η ονομασία του – κυρίως από την Αφρική. Ωστόσο αρκετά μεγάλη παραγωγή δίνει και η Νότια Αμερική, αλλά και η Νέα Γουινέα.
• Η Αμερική δείχνει ιδιαίτερη προτίμηση στη συγκεκριμένη ποικιλία καφέ, με όλα σχεδόν τα είδη καφέ της να παρασκευάζονται από αυτήν.
• Είναι ιδανικότερη ποικιλία για όσους έχουν ευαισθησία στην καφεΐνη.

Σημαντικά Οφέλη του να Πίνεις Καφέ & Διατροφική Αξία

Ξεκινώντας να απαριθμούμε τα οφέλη του καφέ προς τον οργανισμό, αξίζει να αναφέρουμε πως καθημερινά καταναλώνονται σε παγκόσμιο επίπεδο περίπου 2.25 δισεκατομμύρια φλυτζάνια καφέ.

Είναι λοιπόν απόλυτα λογικό, ο καφές, να έχει μπει στο μικροσκόπιο των ερευνητών οι οποίοι ψάχνουν να ανακαλύψουν όλα τα πιθανά οφέλη του προς την υγεία … αλλά και τις ενδεχόμενες επιπτώσεις του προς αυτήν.

Πριν λοιπόν απαριθμήσουμε τα οφέλη του καφέ, καλό είναι να δούμε μερικά σημαντικά στοιχεία για τη διατροφική του αξία … στοιχεία που τελικά θα μας βοηθήσουν να έχουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το συνολικό του όφελος προς τον οργανισμό μας.

Διατροφική Αξία του Καφέ

Θα μπορούσαμε να πούμε πως οι σαρκώδεις καρποί του καφεόδεντρου (καρποί που αναπτύσσονται σε τσαμπιά κατά ομάδες) μεγέθους κερασιού, είναι αυτή τη στιγμή ένα από τα πλέον πολύτιμα γεωργικά προϊόντα ανά τον κόσμο.

Ένας κόκκος καφέ, στην αρχική του μορφή, δεν έχει αυτό το χαρακτηριστικό καφετί χρώμα που όλοι γνωρίζουμε.

Οι καρποί του καφέ, καθώς συλλέγονται από το δέντρο (κάθε καρπός περιέχει 2 σπέρματα/κόκκους), έχουν ένα έντονο ζωντανό πράσινο χρώμα … και κανένα απολύτως άρωμα.

Τόσο το άρωμα του καφέ όσο και το γνωστό καφετί του χρώμα δημιουργούνται κατά τη διαδικασία καβουρντίσματος που περνούν οι κόκκοι του καφέ ώστε να αποβάλλουν την υγρασία τους και να αυξήσουν την καφεΐνη τους.

Έτσι, ο πράσινος καφές (ο καφές δηλαδή που δεν έχει περάσει από επεξεργασία καβουρντίσματος), αποδίδει σημαντικά μικρότερη ποσότητα καφεΐνης, ενώ προσφέρει στον οργανισμό πληθώρα οφελών που θα δούμε αναλυτικότερα και στην πορεία του άρθρου μας.

Το γνωστό άρωμα του καβουρντισμένου καφέ περιέχει περισσότερες από 800 πτητικές ουσίες που πραγματικά μπορούν να “τρελάνουν” την όσφρησή μας (απόδειξη το πόσο “ερεθιστικό” είναι το άρωμα του φρεσκοκομμένου καφέ και το πώς σε καθηλώνει περνώντας μπροστά από ένα καφεκοπτείο).

Μιλώντας για συστατικά του καφέ θα πρέπει να τα κατατάξουμε σε 2 βασικές κατηγορίες.

Αυτές είναι οι εξής :

Τα Πτητικά Συστατικά

• κετόνες
• αλδεΰδες
• αμίνες
• οργανικά οξέα
• μερκαπτάνες

Τα Μη Πτητικά Συστατικά

• καφεΐνη
• φαινολοξέα
• αμινοξέα
• ανόργανα στοιχεία
• τριγονελλίνη
• υδατάνθρακες

Σημαντικά Οφέλη του Καφέ προς την Υγεία

• Δημιουργεί μια “Έκρηξη” Ενέργειας

Υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία – πέρα από την προφανή διαπίστωση του αισθήματος έκρηξης ενέργειας που βιώνεις κάθε φορά που πίνεις ένα φλυτζάνι – που επιβεβαιώνουν πως ο καφές ενισχύει τόσο τη σωματική όσο όμως και την πνευματική σου διέγερση.

Σύμφωνα με τους ειδικούς πρόκειται για την πιο δημοφιλή ψυχοδραστική ουσία σε παγκόσμιο επίπεδο … το πιο νόμιμο “ναρκωτικό”.

Η διέγερση που προκαλεί ο καφές στο σώμα και στον εγκέφαλο οφείλεται στην ουσία καφεΐνη.

Η καφεΐνη είναι μια ήπια διεγερτική ουσία φυσικής προέλευσης που – δοσμένη σε μικρές δόσεις – μπορεί να “ξυπνήσει” κάθε κύτταρο του σώματός σου και του μυαλού σου και να σε κάνει πιο αποδοτικό … με ό,τι και αν καταπιαστείς.

Καθώς πίνεις καφέ και η καφεΐνη απορροφάται από τον οργανισμό (διαμέσου της κυκλοφορίας του αίματος) ταξιδεύει προς τον εγκέφαλο, όπου και λειτουργεί ανασταλτικά προς έναν συγκεκριμένο νευροδιαβιβαστή (την αδενοσίνη).

Αυτό έχει ως άμεση συνέπεια την αύξηση της παραγωγής κάποιων άλλων νευροδιαβιβαστών (της ντοπαμίνης και της νορεπινεφρίνης) που οδηγούν σε αυτή την έκρηξη ενέργειας που πολύ καλά γνωρίζεις.

• Σε Κάνει πιο Έξυπνο

Όπως ήδη είπαμε και προηγουμένως, η καφεΐνη, είναι μια εξαιρετικά δραστική φυσική διεγερτική ουσία που μπορεί να “αφυπνίσει” ολόκληρο το σώμα σου. Κάθε του κύτταρο !

Παρεμποδίζοντας την παραγωγή της αδενοσίνης (μιας βιοχημικής αζωτούχας ένωσης) οδηγεί σε ενισχυμένη διέγερση των νευρώνων  που εν συνεχεία προάγουν την καλή μνήμη, την νοητική ικανότητα, τη διάθεση, την επαγρύπνηση/ετοιμότητα, την ενέργεια, τη μαθησιακή ικανότητα, την ζωτικότητα και γενικά την λειτουργικότητα του εγκεφάλου του εκάστοτε ατόμου.

• Σε Αδυνατίζει & Σε Βοηθά να Κάψεις Σωματικό Λίπος

Η ουσία καφεΐνη, πλέον στις μέρες μας, βρίσκεται σχεδόν σε κάθε λιποδιαλυτικό/αδυνατιστικό χάπι του εμπορίου.

Προάγει την επιτάχυνση του μεταβολικού ρυθμού και αυξάνει τις καύσεις σωματικού λίπους που πραγματοποιεί ο οργανισμός κατά ποσοστό που ξεκινά από 3 και μπορεί να φτάσει έως και 11 %.

Η υδρόφιλη ουσία των κόκκων του καφέ – γνωστή ως καφεΐνη – δεν υπάρχει όμως μόνο στους καρπούς του καφεόδεντρου αλλά και σε περισσότερους από 60 ακόμα καρπούς και φυτά της φύσης.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το τσάι, το κακάο, καθώς και το guarana.

Σήμερα αποτελεί ένα από τα πιο δημοφιλή φυσικά διεγερτικά, αλλά και μια πανίσχυρη λιποδιαλυτική ουσία που προωθεί την απώλεια των περιττών κιλών (από αποθηκευμένο στο σώμα λίπος) και προάγει το υγιές σωματικό βάρος.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η συγκεκριμένη δραστική λιποδιαλυτική ουσία, έχει μια ιδιαίτερη ικανότητα να χρησιμοποιεί το λίπος ως καύσιμη ύλη για την παραγωγή ενέργειας … και πιο συγκεκριμένα (κυρίως) το σωματικό λίπος που “εγκλωβίζεται” ανάμεσα στα λιποκύτταρα (καθώς του αλλάζει τη σύσταση, το κάνει πιο ρευστό και το αποδεσμεύει).

Φυσικά δεν είναι όλα τα αδυνατιστικά που περιέχουν καφεΐνη το ίδιο αποτελεσματικά. Η δράση τους είναι ανάλογη με την περιεκτικότητά τους στην δραστική ουσία καφεΐνη.

Αυτό που θα πρέπει να γνωρίζεις, είναι πως η καφεΐνη, ανήκει σε μια κατηγορία τροφών που ονομάζονται “θερμογόνες” τροφές.

Οι τροφές αυτές ονομάζονται έτσι γιατί – κατά την κατανάλωσή τους – αυξάνουν περισσότερο την εσωτερική θερμοκρασία του σώματος (διαδικασία που έχει την ονομασία “θερμογένεση”).

Η θερμογένεση είναι ένα φαινόμενο που συνδέεται με την πεπτική διαδικασία. Ειδικές τροφές όμως – οι θερμογόνες (όπως προαναφέραμε και παραπάνω) – αυξάνουν την θερμοκρασία των κυττάρων του οργανισμού ακόμα περισσότερο από τις υπόλοιπες τροφές.

Αυξανόμενης της εσωτερικής θερμοκρασίας μέσω του συμπαθητικού νευρικού συστήματος του οργανισμού, διεγείρεται στον οργανισμό επίσης και η παραγωγή της ορμόνης αδρεναλίνης.

Αυτό έχει ως συνέπεια την “πυροδότηση” του μεταβολικού ρυθμού και την αυξημένη καύση λίπους στο σώμα.

Η θερμογόνος δράση της καφεΐνης έχει διάρκεια περίπου 3 ώρες (δηλαδή τις ώρες της πέψης που έπονται της κατανάλωσής της … είτε ως ρόφημα, είτε ως χάπι, είτε μέσω κάποιας τροφής).

• Ενισχύει την Αθλητική/Σωματική σου Απόδοση

Η έκρηξη ενέργειας που προκαλεί ο καφές (και συγκεκριμένα η ουσία καφεΐνη) λειτουργούν άψογα και σε σχέση με την σωματική άσκηση, τις προπονήσεις και οποιασδήποτε μορφής χειρωνακτική απασχόληση.

Σύμφωνα με εγχειρίδιο που εκδόθηκε το 2014 απο τους Haile, Gallagher και Robertson – εγχειρίδιο με την ονομασία “Perceived Exertion Laboratory Manual” – η διεγερτική ουσία καφεΐνη εξασφαλίζει μια μοναδική εργογόνο δράση στον οργανισμό.

Με άλλα λόγια ;

Βελτιώνει τη σωματική σου απόδοση. Την αντοχή. Τη μυϊκή δύναμη. Την αποτελεσματικότητα που θα αποδώσεις σε μια κοπιαστική/σωματικά επώδυνη κατάσταση.

Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι προτιμάται από την πλειοψηφία των αθλητών (επαγγελματιών ή μη), ανεξαρτήτως αντικειμένου (από χορευτές έως και bodybuilders).

Η λήψη της λίγο νωρίτερα από την προπόνηση (ή την χειρωνακτική εργασία) – περίπου 1 ώρα πιο πριν – δίνει στο άτομο αυξημένη ικανότητα και ενισχυμένη συγκέντρωση στο στόχο του.

Το καλύτερο ;;; Βελτιώνει την αθλητική απόδοση … χωρίς να είναι παράνομη !

Και η βελτίωση που εξασφαλίζει – σύμφωνα πάντα με έγκυρες επιστημονικές μελέτες – κυμαίνεται από 11 έως και 12 % … (καθόλου κακή δηλαδή για μια τόσο ακίνδυνη φυσική ουσία).

• Προκαλεί μια κατακόρυφη Αύξηση της Παραγόμενης Αδρεναλίνης

Η αδρεναλίνη (ουσία γνωστή και ως “επινεφρίνη”) είναι μια από τις πολύ σημαντικές ορμόνες που παράγει ο οργανισμός μας. Είναι ένας νευροδιαβιβαστής που παράγεται στα επινεφρίδια (εξ ου και η ονομασία της : “επινεφρίνη”) και συγκεκριμένα στη μυελώδη μοίρα των επινεφριδίων.

Ουσιαστικά, αυτό που κάνει η ορμόνη αδρεναλίνη στον οργανισμό, είναι να ενεργοποιεί την αντίδραση/ετοιμότητά του σε καταστάσεις κινδύνου.

Με άλλα λόγια “φορτώνει” τον οργανισμό με τεράστια δύναμη και αντοχή ώστε να αντιμετωπίσει μια απειλητική κατάσταση … είτε βάζοντάς το στα πόδια για να γλιτώσει, είτε μονομαχώντας για να υπερισχύσει.

Η σωματική άσκηση συνδυαστικά με την λήψη καφεΐνης διεγείρουν τα επινεφρίδια και αυξάνουν δραστικά την παραγωγή αυτής της πολύτιμης ορμόνης που “προσδίδει” στο σώμα σου τεράστια ποσά δύναμης και αντοχής.

Ερευνητές υποστηρίζουν μάλιστα, πως η έντονη σωματική δραστηριότητα όταν συνδυαστεί και με τη λήψη καφεΐνης (και άρα την αύξηση παραγωγής της ορμόνης αδρεναλίνης), μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην ενίσχυση της ανοσίας του οργανισμού, καθώς και στην πρόληψη και αντιμετώπιση συγκεκριμένα διαφόρων μορφών καρκίνου (σε ποσοστό έως και 50 %).

• Λειτουργεί και ως Παυσίπονο

Όχι. Δεν είναι υπερβολή. Η καφεΐνη (και άρα και ο καφές) λειτουργούν άριστα και ως παυσίπονα (και ειδικά κατά του πονοκεφάλου και των ημικρανιών).

Θα βρεις καφεΐνη μάλιστα σε πληθώρα παυσίπονων χαπιών. Ωστόσο προσοχή !!!

Η υπερβολική πρόσληψη καφεΐνης μπορεί να έχει αντίστροφα από τα επιθυμητά αποτελέσματα, προκαλώντας πονοκέφαλο αντί να τον καταπολεμά !

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η καφεΐνη, μπορεί να αποδώσει πιο ταχεία παυσίπονη δράση από τα παυσίπονα χάπια.

Γιατί ;;;

Γιατί, εξαιτίας της σύστασής της, διεγείρει το στομάχι και ευνοεί την απορρόφηση των δραστικών ουσιών των παυσίπονων χαπιών.

• Προφυλάσσει από Επικίνδυνες & Θανατηφόρες Ασθένειες

Ήδη αναφερθήκαμε στην ικανότητα της καφεΐνης να μάχεται το περιττό σωματικό λίπος (και άρα και την παχυσαρκία ως πάθηση), καθώς και την ικανότητά της να προφυλάσσει από διάφορες μορφές καρκίνου.

Σε αυτό το σημείο αξίζει, λοιπόν, να πούμε πως προστατεύει τον οργανισμό και από άλλες πολύ επικίνδυνες νόσους, όπως η νόσος του Parkinson, η νόσος του Alzheimer, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τα εγκεφαλικά επεισόδια και η άνοια.

Επίσημες μελέτες φανερώνουν πως η συστηματική πρόσληψη καφεΐνης (μέσα σε λογικά και υγιή πλαίσια) μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του κινδύνου εκδήλωσης καρκίνου κατά ποσοστό 40 %, καρδιαγγειακών παθήσεων κατά ποσοστό 20 %, νόσου Parkinson κατά ποσοστό από 30 έως και 60 %, νόσου Alzheimer κατά 65 %, ενώ μπορεί να επιτύχει και μείωση του κινδύνου εκδήλωσης σακχαρώδους διαβήτη κατά ποσοστό που φτάνει το 7 %.

• Προφυλάσσει την Υγεία του Ήπατος

Και όμως, ο καφές, μπορεί να σώσει το ήπαρ (συκώτι) σου !!!

Είναι – πέραν πάσης αμφιβολίας – το πιο αγαπημένο ρόφημα της πλειοψηφίας του κόσμου (ανεξαρτήτως κλιματικών συνθηκών, εποχής του χρόνου και προσωπικού γούστου).

Ο καφές είναι η Νο1 επιλογή και παρέχεται σε μεγάλη ποικιλία και πολλές παραλλαγές.

Το ήξερες όμως πως εκτός από ενέργεια μπορεί να αποδώσει και πολλά σημαντικά οφέλη και προς το συκώτι σου ;

Σύμφωνα με μια νέα έκθεση του Βρετανικού Οργανισμού για το Ήπαρ (British Liver Trust), ο καφές, προφυλάσσει το ήπαρ από πολλές και εξαιρετικά σοβαρές  βλάβες και παθήσεις.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η κίρρωση του ήπατος, η ηπατική ίνωση, η ηπατίτιδα και η λιπώδης νόσος του ήπατος.

Μάλιστα, ακόμα και για άτομα που ήδη πάσχουν από κάποια σοβαρή νόσο του ήπατος, ο καφές μπορεί να φανεί εξαιρετικά ωφέλιμος.

Σύμφωνα με τους ειδικούς έχει την ικανότητα – ακόμα και σε μια ήδη υπάρχουσα βλάβη – να επιβραδύνει την εξέλιξή της και να μειώσει τα δυσάρεστα συμπτώματα και τον πόνο.

Μια δόση 4 έως 6 περίπου καφέδων espresso ανά ημέρα μπορεί να μειώσει σημαντικά (σχεδόν κατά ποσοστό 80 %) τον κίνδυνο μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος … ακόμα και σε άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος (υπέρβαρα και παχύσαρκα).

• Καταπολεμά την Κατάθλιψη & Ανεβάζει τη Διάθεση

Η καφεΐνη είναι μια πανίσχυρη ψυχοδραστική ουσία της φύσης, με εξαιρετική ικανότητα να διεγείρει τον εγκέφαλο και να καταπολεμά την κατάθλιψη (ως χρόνια και υποτροπιάζουσα ψυχική ασθένεια).

Αν και δεν υπάρχουν ακόμα αδιάψευστα και αδιάσειστα στοιχεία για την ικανότητα αυτή της καφεΐνης έναντι της κατάθλιψης, πολλοί ειδικοί του χώρου της ψυχικής υγείας συνιστούν (ανεπίσημα) την κατανάλωση καφεΐνης ως μέσο πρόληψης.

Το σίγουρο πάντως είναι πως – για τους περισσότερους ανθρώπους στον κόσμο – ο καφές λειτουργεί ως ενισχυτικό της ενέργειας και βελτιωτικό της διάθεσης.

Έρευνα που διεξήχθει σε 208.424 άτομα έδειξε πως μόλις 4 φλυτζάνια καφέ την ημέρα μείωσαν το ποσοστό θνησιμότητας από αυτοκτονία κατά 53 %, ενώ έρευνα που έγινε συγκεκριμένα σε γυναίκες έδειξε πως 4 φλυτζάνια καφέ/ημέρα μείωσε τον κίνδυνο κατάθλιψης κατά ποσοστό 20 %.

• Προάγει τη Μακροζωία & Ευημερία του Ατόμου

Πολλοί επιστήμονες πλέον σήμερα πιστεύουν ακράδαντα πως ο καφές – όταν αυτός καταναλώνεται σωστά και με μέτρο – μπορεί να βοηθήσει το άτομο να ζήσει πολλά χρόνια, υγιής σωματικά και πνευματικά.

Ο καφές είναι αναμφίβολα λοιπόν ένας ευχάριστος, γευστικός και κυρίως υγιεινός τρόπος να ξεκινάς όμορφα την ημέρα σου, γεμάτος ενέργεια και καλή διάθεση.

Τι Παρενέργειες μπορεί να μου προκαλέσει η Υπερκατανάλωση Καφέ ;

Όπως είπαμε, ο καφές, περιέχει μια πολύ δραστική διεγερτική ουσία που ονομάζεται καφεΐνη.

Τόσο λοιπόν ο καφές όσο και άλλα ροφήματα και τρόφιμα που την περιέχουν, θα πρέπει να καταναλώνονται με πολλή προσοχή … και φυσικά με μέτρο !

Ακόμα και φαγητά/ποτά (όπως ο καφές, το τσάι, η μαύρη σοκολάτα, το κακάο) που είναι πολύ ωφέλιμα και θρεπτικά για τον οργανισμό, όταν καταναλωθούν σε μεγάλη ποσότητα, είναι πολύ πιθανό να προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές στον οργανισμό και παρενέργειες.

Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας καφεΐνης – ποσότητας δηλαδή που ξεπερνά τα 250 mg ανά ημέρα περίπου – ονομάζεται καφεϊνισμός και περιλαμβάνει μια σειρά δυσάρεστων συμπτωμάτων (μεταξύ των οποίων και οι διαταραχές του ύπνου) που θα αναφερθούν στη συνέχεια.

Ας δούμε όμως συγκεκριμένα μερικές από τις πιο κοινές παρενέργειες της υπερκατανάλωσης καφέ (και καφεΐνης γενικότερα) …

• Διαταραχές του Ύπνου

Η αϋπνία – καθώς και άλλες διαταραχές του ύπνου – είναι μια αρκετά κοινή παρενέργεια του καφέ σε ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού.

Ακόμα όμως και άτομα που δεν εμφανίζουν ευαισθησία στην διεγερτική ουσία καφεΐνη, στην περίπτωση που καταναλώσουν υπερβολική ποσότητα (και μάλιστα αργά το απόγευμα ή το βράδυ), είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα εμφανίσουν σχετικές διαταραχές όπως έλλειψη ύπνου, μη ποιοτικό και ξεκούραστο ύπνο, νευρικότητα και ανήσυχα άκρα, εγρήγορση, διαταραχή του Κιρκάδιου Ρυθμού του οργανισμού, τινάγματα των άκρων.

Η κατανάλωση καφέ σε διάστημα περίπου 6 ωρών πριν από τον βραδινό ύπνο μικραίνει τον ύπνο ποσοτικά σχεδόν κατά 1 ολόκληρη ώρα, ενώ παράλληλα αλλοιώνει σημαντικά και την ποιότητα ξεκούρασης που εξασφαλίζει στο άτομο.

Μην ξεχνάς πως καφεΐνη δεν περιέχει μόνο ο καφές σου, αλλά και άλλα ροφήματα (όπως το τσάι, η σοκολάτα, το κακάο), τα διάφορα ενεργειακά ποτά, τα αναψυκτικά, τα κοκτέιλς (εφόσον περιέχουν καφεϊνούχα αναψυκτικά), οι μπάρες δημητριακών (energy bars), τα δημητριακά, τα παγωτά, τα γυμναστηριακά συμπληρώματα, ακόμα και ορισμένα φάρμακα (όπως τα αντικαταθλιπτικά, τα αντισυλληπτικά, τα χάπια αδυνατίσματος, τα αναλγητικά) και βιταμίνες.

Να σημειωθεί μάλιστα πως ακόμα και ο decaf καφές – όσο και αν πιστεύουμε πως δεν περιέχει καθόλου καφεΐνη – περιέχει κάποια ποσότητα καφεΐνης που μπορεί (ειδικά αν καταναλωθεί αργά το βράδυ) να επηρεάσει την ποσότητα και ποιότητα του ύπνου.

• Διαταραχή Άγχους

Η καφεΐνη – όσο ακίνδυνη και θελκτική και αν φαίνεται – δεν παύει να είναι ένα πανίσχυρο ναρκωτικό της φύσης.

Μπορεί να σου προσδώσει τεράστια ώθηση, ενέργεια, συγκέντρωση και αυξημένη νοητική απόδοση, ωστόσο μπορεί όμως να σου προκαλέσει (σύμφωνα με τους ειδικούς) και κρίσεις πανικού και αυξημένο άγχος.

Ενώ σε μικρές και μέτριες ποσότητες είναι απίστευτα ωφέλιμη, μια υψηλή δοσολογία μπορεί να αποβεί μοιραία.

Η κατακόρυφη αύξηση των καρδιακών παλμών που προκαλεί όταν ληφθεί σε πολύ μεγάλη ποσότητα, η έντονη εφίδρωση, η νευρικότητα, η επιθετικότητα και η νεφελώδης σκέψη, μπορεί να οδηγήσουν το άτομο ακόμα και σε οξύ επεισόδιο στρες και κρίση πανικού.

Η ψυχοδραστική ουσία καφεΐνη χρειάζεται μόλις 20 λεπτά από τη στιγμή που θα καταναλωθεί μέχρι να φτάσει στον εγκέφαλο και να παρεμποδίσει την παραγωγή του νευροδιαβιβαστή αδενοσίνη.

Καθώς ο συγκεκριμένος νευροδιαβιβαστής είναι αυτός που δίνει στον εγκέφαλο το σήμα νύστας και κούρασης, η καφεΐνη, παρεμποδίζοντας την παραγωγή του αποτρέπει το αίσθημα κούρασης.

Ακόμα και άτομα που δεν εμφανίζουν ευαισθησία στην καφεΐνη, έχουν εκδηλώσει κρίσεις πανικού και αγχώδεις διαταραχές μετά από υπερβολική πρόσληψη. Το γεγονός αυτό πιστοποιεί και ο ερευνητής του Πανεπιστημίου του Michigan, John Greden.

Άτομα με γενετική προδιάθεση στις ψυχοδραστικές ουσίες (όπως η καφεΐνη), μπορεί να εμφανίσουν οξεία και πολύ επικίνδυνα επεισόδια άγχους και κρίσεων πανικού.

• Δηλητηρίαση

Μπορεί να είπαμε ξανά και ξανά πως η υπερβολική καφεΐνη βλάπτει, αλλά γνωρίζω πολύ καλά πως αρκετοί από εσάς θα αγνοήσετε για ακόμα μια φορά αυτόν τον κίνδυνο.

Αϋπνία ;;; Ποιος νοιάζεται ;!

Και όμως ! Το ήξερες πως από την υπερβολική καφεΐνη μπορείς να πάθεις ακόμα και δηλητηρίαση ;;;

Η διεγερτική δύναμη της καφεΐνης έχει την ιδιότητα να “ενεργοποιεί” το νευρικό σύστημα του ατόμου και να το θέτει (όπως ήδη είπαμε) σε μια κατάσταση εγρήγορσης, ετοιμότητας και επιφυλακής.

Η υπερκατανάλωση λοιπόν μιας τέτοιας ουσίας, σαφώς, δε μπορεί να μην ενέχει σοβαρές παρενέργειες για τον οργανισμό και την υγεία του ατόμου.

Μια σοβαρή επίπτωση της υπερκατανάλωσης καφεΐνης είναι και η δηλητηρίαση του οργανισμού, η οποία εκδηλώνεται με έντονη διέγερση, νευρικότητα. επιθετικότητα, αυξημένο ενθουσιασμό, διαταραχές του ύπνου, έξαψη προσώπου, γαστρεντερικές διαταραχές, κοιλιακό πόνο και αυξημένη διούρηση.

Επίσης, τα παραπάνω συμπτώματα, μπορεί να συνοδεύονται και από μυϊκούς σπασμούς, δυσκολία σκέψης, ταχυκαρδία (ή καρδιακή αρρυθμία), ψυχοκινητική διέγερση, ανήσυχα άκρα και δυσκολία στην ομιλία.

Να σημειωθεί πως η τακτική κατανάλωση καφεΐνης αυξάνει συνεχώς τα επίπεδα ανοχής του οργανισμού.

• Εθισμός

Προηγουμένως χαρακτήρισα την καφεΐνη ως “ναρκωτικό” … και είχα συγκεκριμένο λόγο.

Μπορεί να μην είναι παράνομη, αλλά η καφεΐνη είναι και λειτουργεί ως ένα πολύ ισχυρό ναρκωτικό.

Και ως τέτοιο, μπορεί (φυσικά) να προκαλέσει στους χρήστες της ακόμα και εθισμό !

Οι ειδικοί οριοθετούν μια υγιή (μέτρια) πρόσληψη καφεΐνης μεταξύ 200 και 300 mg ανά ημέρα.

Τι συμβαίνει όμως όταν το άτομο ξεπερνά (και μάλιστα σε τακτική βάση) αυτά τα όρια ;;;

Όπως ήδη είπαμε και παραπάνω, η κατάχρηση καφεΐνης μπορεί να προκαλέσει ένα σωρό παρενέργειες … ακόμα και δηλητηρίαση του οργανισμού.

Το ήξερες όμως πως ακόμα και μόλις 100 mg καφεΐνης είναι ικανά (όταν καταναλώνονται καθημερινά) να προκαλέσουν εθισμό ;;;

Ο εθισμός στην καφεΐνη σχετίζεται και με την ανοχή που αναπτύσσει ο οργανισμός στην ισχυρή ψυχοδραστική ουσία καθώς περνά ο χρόνος.

Έτσι, όταν ο οργανισμός παύει να “αντιδρά” στην ουσία, το άτομο (αντί για ενέργεια και ζωντάνια) εκδηλώνει συμπτώματα όπως αδικαιολόγητη κόπωση, ευερεθιστότητα, δυσκολία σκέψης, πονοκεφάλους και κακή διάθεση.

Αυτά είναι δείγμα εθισμού στην ναρκωτική ουσία, και τελικά οδηγούν συνήθως το άτομο σε λήψη ολοένα και μεγαλύτερης δόσης.

Προσοχή ! Άτομα που καταναλώνεται καφεΐνη (είτε από καφέδες, είτε από ενεργειακά συμπληρώματα, είτε από φάρμακα και παυσίπονα) θα πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικά με τη δοσολογία. 

• Γαστρεντερικές Διαταραχές

Θα έχεις ακούσει αρκετά άτομα να λένε πως ο πρωινός καφές διευκολύνει την κένωση του εντέρου.

Αυτό δεν είναι ψέμα, αντιθέτως είναι μια πραγματικότητα που επιβεβαιώνεται και επιστημονικά.

Η δραστική ουσία καφεΐνη που βρίσκουμε στον καφέ (και σε άλλα τρόφιμα όπως προαναφέραμε), διεγείρει τη λειτουργία (κινητικότητα) του εντέρου, με αποτέλεσμα να βοηθά άτομα με δυσκοιλιότητα.

Άτομα με ήδη υπάρχουσα ευαισθησία όμως στο γαστρεντερικό τους σύστημα – όταν καταναλώσουν και καφεΐνη – είναι εξαιρετικά πιθανό να εκδηλώσουν σοβαρές γαστρεντερικές διαταραχές. 

Να σημειωθεί πως ακόμα και ο decaf καφές – καθώς περιέχει κάποια ποσότητα καφεΐνης – σε κάποια άτομα μπορεί να προκαλέσει πόνο και προβλήματα στην γαστρεντερική τους λειτουργία.

• Μυϊκή Δυσλειτουργία

Είπαμε ήδη πως η ουσία καφεΐνη λειτουργεί διαμέσου του ΚΝΣ και επηρεάζει σημαντικά και την μυϊκή λειτουργία.

Μια μικρή και μεσαία ποσότητα καφεΐνης προσδίδει στον χρήστη ενέργεια, δύναμη και αντοχή των μυών … και αυτός είναι και ο λόγος που χρησιμοποιείται ευρέως και σε αθλητικά συμπληρώματα.

Μια υπερβολική δόση όμως καφεΐνης μπορεί να έχει αντίστροφα αποτελέσματα.

Σύμφωνα με τη mayo Clinic, σε καμία περίπτωση, δε θα πρέπει ένα άτομο να ξεπερνά ως δόση τα 400 mg καφεΐνης ανά ημέρα !

Φυσικά θα πρέπει να πούμε πως – ακόμα και αυτό το προτεινόμενο νούμερο – δεν είναι ακριβές ! Η ανοχή του κάθε οργανισμού στη συγκεκριμένη ψυχοδραστική ουσία είναι τελείως διαφορετική !

Υπάρχουν άτομα που δεν αντέχουν ούτε το ¼ της συγκεκριμένης ποσότητας, και γι’αυτό θα πρέπει να αποφεύγουν τελείως τα συγκεκριμένα καφεϊνούχα προϊόντα.

Οι ειδικοί προειδοποιούν – ειδικά άτομα που λαμβάνουν μέσω αθλητικών συμπληρωμάτων μεγάλες ποσότητες καφεΐνης καθημερινά – για μια πάθηση που ονομάζεται ραβδομυόλυση και ουσιαστικά προκαλεί καταστροφή των μυών.

• Υψηλή Αρτηριακή Πίεση

Μία ακόμα παρενέργεια της καφεΐνης είναι και η αύξηση της αρτηριακής πίεσης, αν και δε φαίνεται ωστόσο να οδηγεί παράλληλα και σε αύξηση της επικινδυνότητας σοβαρών νοσημάτων (όπως το έμφραγμα ή το εγκεφαλικό επεισόδιο).

Παρ’όλα αυτά – και σε σχέση πάντα με την αρτηριακή πίεση – η καφεΐνη σύμφωνα με μελέτες που έχουν διεξαχθεί έχει αρνητική επίδραση για τους περισσότερους ανθρώπους (άνδρες και γυναίκες).

Ευτυχώς, αυτή η αρνητική επίδραση της καφεΐνης στην αρτηριακή πίεση, έχει μιρκή χρονική διάρκεια και δεν αποβαίνει μοιραία για την πλειοψηφία του κόσμου.

Ωστόσο η δοσολογία της καφεΐνης παίζει καίριο ρόλο και απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή (ειδικά σε άτομα με σχετικό πρόβλημα υγείας).

Τελικό συμπέρασμα…ο καφές έχει πολλά και πολύ σημαντικά οφέλη να προσφέρει … ειδικά όταν η χρήση του γίνεται με μέτρο και χωρίς υπερβολές.